1. Voorwoord

In Paradisum bestaat dit jaar 25 jaar, een jubileum dat we graag met u willen vieren met een symposium op vrijdag 11 oktober.

Het monument op de Daalseweg is een stap dichterbij gekomen en NL Doet was een groot succes ondanks het slechte weer. Belangstelling van de gemeente was er ook, burgemeester Bruls werkte actief mee. 22 februari was er een sfeervolle herdenking op de Daalseweg.

Verder kunt u een interessant artikel lezen over de Zouaven, vrijwillige soldaten in het pauselijke leger. Ook in dit nummer treft u weer de vaste rubrieken Uitgelicht, U vraagt wij zoeken antwoord en de bijzettingen op de Daalseweg aan.

We wensen u veel leesplezier toe!

Willem Reijnders, Elisa Koehof, redacteuren

2. Contributie

Helaas heeft nog niet iedere donateur de bijdrage voor 2019 betaald. Aldus een vriendelijk verzoek om dit zo snel mogelijk in orde te maken. U kunt uw jaarlijkse bijdrage van minimaal € 12,50 overmaken op bankrekening NL86ABNA 0475 4243 36 ten name van de Stichting In Paradisum te Nijmegen.

Mocht er een speciale reden zijn om niet te betalen, laat u ons dit dan weten. Ontvangen wij geen betaling of andere reactie van u, dan nemen we aan dat er geen belangstelling meer bestaat. We zullen uw gegevens dan uit ons bestand halen en u geen informatie meer toesturen.

3. Deze zomer 25 jaar Stichting In Paradisum

Willem Reijnders

Deze zomer is het 25 jaar geleden dat de Stichting In Paradisum werd opgericht.
Dat gebeurde omdat het toen vaststond dat de begraafplaats Daalseweg vooralsnog niet geruimd werd.

De gang van zaken is in dit gezelschap wel bekend, lang geleden het was nog in de tijd van de toenmalige, Nijmeegse, grote, woningnood dat het besluit viel om de vrijwel volle begraafplaats Daalseweg te sluiten en na verloop van tijd te ruimen ten gunste van woningbouw. De begraafplaatsen in het Jonkerbos waren inmiddels in gebruik en boden nog heel veel ruimte.

Bij nabestaanden, buurtbewoners, heel veel Nijmegenaren en andere geïnteresseerden leidde dit voornemen tot grote verontwaardiging en felle protesten. Om tegenacties te organiseren ontstonden twee actiegroepen: een die zich vooral richtte op de belangen van de nabestaanden en de werkgroep voor het behoud. Het ging er soms fel aan toe, het waren in de kern immers actiegroepen. Er kwamen echter ook constructieve activiteiten tot stand zoals bijvoorbeeld de herdenkingen van Het Bombardement op 22 februari 1944, de inventarisatie van de nog bestaande grafmonumenten en de natuurwaarden. En niet te vergeten dit blad.

Toen het primaire doel gerealiseerd was, is het verstandige besluit genomen om een nieuwe stichting op te richten, met de naam In Paradisum, waarin de twee actiegroepen samengingen. Er moest nu op een constructieve wijze worden samengewerkt met voormalige opponenten zonder dat het oude zeer een dominante rol zou gaan spelen . Ook was het van belang en er ruimte kwam voor nieuwe initiatieven. Nu 25 jaar geleden.

Dit jubileum laten we natuurlijk niet zomaar voorbijgaan. We organiseren 11 oktober, wanneer iedereen terug is van vakantie en de Market Garden herdenkingen voorbij zijn, een symposium in de Lutherse kerk aan de Prins Hendrikstraat.

Het wordt geen historische herdenking maar vooral een blik op de toekomst van begraafplaatsen en ontwikkelingen in funeraire cultuur. Programma en uitnodigingen volgen én we kijken er naar uit u dan te ontmoeten want een klein feestje is toch wel verdiend.

4. Rondleidingen

In 2019 organiseert In Paradisum op 26 mei (week van de begraafplaats), 30 juni en 28 juli rondleidingen over de begraafplaatsen Daalseweg en Stenenkruisstraat (Wedren/Prins Bernardstraat). De begraafplaats bij het Witte Kerkje in Neerbosch is van de straat af goed te bekijken en als u geen overlast veroorzaakt kunt u er ook wel even rondkijken en met het boekje heeft u een goede leidraad.

Stenenkruisstraat

De begraafplaats Stenenkruisstraat (Wedren/Prins Bernardstraat) rondleidingen op 26/5, 30/6 en 28/7 om 12:00 uur. Verzamelen bij het gebouwtje aan het Athelonepad (fietspad). Gemakkelijk te combineren met een bezoek aan de Daalseweg

Tijdens de Open Monumentendagen is de begraafplaats op zaterdag 14 en zondag 15 september van 11:00 – 17:00 uur geopend. Om 11:30 uur, 14:30 uur en naar behoefte zijn er rondleidingen.

Daalseweg

Op de begraafplaats Daalseweg zijn er rondleidingen op 26/5, 30/6 en 28/7. Let op we verzamelen eerst in de, 200 m verder gelegen, Luthersekerk aan de Prins Hendrikstraat, hoek Jacob Canisstraat voor een inleidende presentatie, om 13:00 uur voor een algemeen en kunsthistorische rondleiding door Bert Eggelaar en om 14:30 uur voor een rondleiding door Bart Janssen met nadruk op graven met een verhaal

Tijdens de Open Monumentendagen op 14 en 15 september 2019 zijn er, op de

altijd toegankelijke begraafplaats, rondleidingen. Verzamelen in de Luthersekerk om 13:00 uur voor de algemeen en kunsthistorische rondleiding en om 14:30 uur de rondleiding gericht op graven met een verhaal.

Neerbosch

Bij het Witte Kerkje is er zaterdag 14 september rond de middag een van de auteurs van het In Paradisum–boekje over de begraafplaats aanwezig voor informatie. Ook het kerkje is dan (gedeeltelijk) te bezoeken. Belangstellenden kunnen tevens het boekje kopen (€ 5,-; alleen contant, geen PIN).

Een korte beschrijving van de geschiedenis en het karakter van deze begraafplaatsen vindt u op onze site www.stichtinginparadisum.nl.

5. Een echt monument voor de oorlogsdoden op de Daalseweg dichterbij

Willem Reijnders

Op deze begraafplaats zijn 309 slachtoffers van het bombardement van 22 februari 1944 en ongeveer 102 andere slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog bijgezet.

De grafbedekking van een groot aantal graven is inmiddels verdwenen. Met name bij de jaarlijkse herdenking van 22 februari, toch altijd door een honderdtal mensen bezocht, en tijdens de rondleidingen wordt het ontbreken van een monument en informatie over de graflocatie als een groot gemis ervaren. Het door In Paradisum gecreëerde gelegenheidsmonument met kleine houten kruisjes kan hier beperkt in voorzien. Op de website is wel informatie beschikbaar, maar bij herdenken is dit niet praktisch.

De bedoeling is dat het monument bestaat uit een vitrine met een namenlijst van de slachtoffers met aanduidingen of het gaat om bombardements- of andere oorlogsslachtoffers, op welke locatie de grafbedekking zich bevindt of op welke locatie de stoffelijke resten zich nog in de ondergrond bevinden. Dit in combinatie met een plattegrond van de begraafplaats met indicatie van die locaties. Via een QR-code kan de bezoeker detailinformatie vinden op bijvoorbeeld de sites van In Paradisum en Oorlogsdoden Nijmegen.
Deze vitrine, passend bij de beide andere vitrines, wordt geplaatst in samenwerking met de SBN (Stichting Begraafplaatsen Nijmegen), de eigenaar/beheerder. In Paradisum zorgt voor de inhoud en een gespecialiseerd bedrijf levert en plaatst de onderhoudsvrije en duurzaam geconstrueerde vitrine

Omdat er inmiddels een aantal grafbedekkingen geruimd zijn, hebben we ons en aantal jaren moeten behelpen met kleine houten kruisjes die op een leeg vak geprikt werden, de laatste jaren op alfabetische volgorde. Dit was een wat schamele noodoplossing die het gemis van een permanent monument slechts versterkte. Als eerste stap naar een blijvende herinnering is op de website een subpagina onder de naam ‘Oorlogsdoden Daalseweg’ ingericht als een virtueel monument. Zeker voor nabestaanden en andere bekenden hebben de slachtoffers nu in ieder geval naam gekregen. Via de boeken van Bart Janssen kregen ze ook een gezicht.
Wanneer het verzamelen en controleren van de gegevens vlot verloopt, kan het monument in september 2019, op tijd voor de 75-jarige herdenking van Market Garden, onthuld worden.

6. ‘Wie zou je zijn als je nog had geleefd?’

Jeroen van Zuylen

Wil Gipman

Bij De Schommel vertelt de nu 80-jarige, maar veel jonger ogende, Addy Hendriks-Gerrits het aangrijpende relaas van wat zij die 22ste februari 1944 meemaakte.
Ze zat op de kleuterschool aan de Oude Stadsgracht toen even voor half twee de bommen vielen. Haar geluk was dat ze vlak tevoren uit de klas de gang op was gegaan. Even later lag ze onder het puin. Addy zou de ramp overleven. Zo niet haar klas- en schoolgenootjes, waaronder haar jongere broertje Jopie. Die vond samen met 23 andere kinderen en acht nonnen de dood. ‘Wie zou je zijn als je nog had geleefd?’, stelt Addy zichzelf de vraag. Het publiek is zichtbaar geroerd.

Op 22 februari 2019 was het precies 75 jaar geleden dat het hart van Nijmegen werd getroffen door een afschuwelijk bombardement. Binnen twintig seconden veranderde één van de mooiste historische binnensteden van Nederland in een brandende puinhoop waar bijna 800 mensen de dood vonden.
In de hele stad werd het bombardement dit jaar uitgebreider herdacht dan ooit. En meer Nijmegenaren dan ooit namen eraan deel.

Op Plein 44 stonden immense borden met de indrukwekkende portretten van alle slachtoffers van het bombardement. De hele dag door staan daar mensen in stilte naar te kijken, op zoek naar omgekomen familieleden of bekenden, of gewoon uit respect en belangstelling.

Voor het eerst begon de herdenking al een dag eerder, op 21 februari. Niet met een herinnering aan het vuur en de dood, maar met een ode aan het leven en de toekomst. Zoals het leven in Nijmegen geleefd werd aan de vooravond van het bombardement. Langs de hele brandgrens, dwars door de centrumstraten, werd een kwartier lang door honderden mensen muziek gemaakt, gezongen, verhalen verteld en gedichten voorgedragen. Daartussendoor bewogen zich nog eens honderden hardlopers die met hun fakkels, langs de brandgrens lopend, symbolisch alle Nijmegenaren met elkaar verbindend.

Op 22 februari zelf was er veel publiek bij alle plechtigheden. In de Stevenskerk waren er indrukwekkende toespraken van onder meer burgemeester Aboutaleb van Rotterdam, de stad die in de oorlog net als Nijmegen door zware bombardementen is getroffen.

De organisatie van de Herdenkingen was dit jaar zeer ingenomen met de aanwezigheid van vertegenwoordigers van de regering. Staatssecretaris Blokhuis toonde zich bij De Schommel persoonlijk zeer betrokken door zich in zijn praatje rechtstreeks te richten tot overlevenden van het bombardement. Na het luiden van de klokken in de hele stad en aansluitend de twee minuten stilte, volgde een mooie bijdrage van kinderen van de Montessorischool en natuurlijk het leggen van de kransen.
Terzelfder tijd vond op de Begraafplaats Daalseweg weer de meer intieme herdenking plaats, ter nagedachtenis aan de ruim 300 bombardementsslachtoffers die op de Daalseweg begraven liggen. Tegen de honderd nabestaanden en belangstellenden vonden de weg naar de Begraafplaats. Waarmee is aangetoond dat beide herdenkingen wel degelijk tegelijk kunnen plaatsvinden.
De mensen van de Lutherse Kerk aan de Prins Hendrikstraat zorgden aansluitend voor een hartelijke ontvangst met koffie en soep voor hen die nog wilden napraten.

In diezelfde Lutherse kerk vond ’s avonds nog een bijzonder herdenkingsconcert plaats met een zeer gevarieerd programma met dagboekfragmenten en talloze muzikale bijdragen. Van stemmige luisterliedjes tot een stevige popsong, van meerstemmige koorliederen tot klassieke zang begeleid door kerkorgel en piano. Maar in alles klonk de herinnering door aan die zwarte dag in februari 1944.

7. Ook een herdenking op de Daalseweg

Willem Reijnders

Traditiegetrouw werd er ook op de Begraafplaats Daalseweg in een meer informele sfeer herdacht. Ruim honderd belangstellenden, meestal familieleden van de 309 hier bijgezette slachtoffers luisterden naar stemmige muziek en de overweging die dit vooral aandacht aan 75 jaar herdenken besteedde, gericht was.

Vervolgens een rondgang langs het tijdelijke monument, de 309 kruisjes, en enkele monumenten waar bombardementsslachtoffer zijn bijgezet.

Nieuw waren dit jaar de speciale rondleidingen op zondag, hieraan hebben in totaal een goede 180 belangstellenden deelgenomen.

8. Hoog bezoek bij NL Doet

Jeroen van Zuylen

Burgemeester Bruls aan het werk (Foto: Eric van Haalen)

Op zaterdag 16 maart deed In Paradisum weer mee met de jaarlijkse NL-Doet vrijwilligersdag. Met tientallen vrijwilligers hebben we de ganse ochtend gesnoeid en graven schoongemaakt op de begraafplaatsen Daalseweg en Stenenkruis. Op de Daalseweg beperkten we ons vooral tot het opruimen van afgewaaide takken, het resultaat van de storm kort daarvoor.

We hadden geluk met het weer. ’s Morgens regende het nog pijpenstelen, maar toen we rond 10.00 uur aan de slag gingen was het droog.

En wie bevonden zich deze keer onder de vrijwilligers op de Begraafplaats Daalseweg? Niemand minder dan burgemeester Hubert Bruls en de wethouders Noël Vergunst, Harriët Tiemens en Bert Velthuis! Ook zij offerden hun vrije zaterdagmorgen op om de monumentale dodenakkers van Nijmegen-Oost eens flink op te knappen.

9. NL Doet acties ook op de Stenenkruisstraat

Willem Reijnders

Ook daar werden de handen uit de mouwen, of beter de poncho’s gestoken, want het toen hondenweer met stevige regenbuien. Een aantal aangemelde deelnemers lieten verstek gaan maar met z’n zessen vormden we een effectief team dat er in een lange ochtend op vrijwel de hele begraafplaats de grafmonumenten vrij van mos en onkruid maken. Daarbij bleken de houten spatels (uit het keukenkastje) heel praktisch te gereedschap zijn. Gelukkig hadden we een goede voorraad want hardsteen en zacht hout betekent slijtage.

Na afloop was het gezellig om in het warme buurtcafé Bey Ons op verhaal te komen en de ervaringen met de ploeg van de Daalseweg uit te wisselen.

10. Neerbosch, een plek om te koesteren!

Peter van Schaijk

We bedoelen daarmee de gesloten begraafplaats aan de Dorpsstraat in Neerbosch. Een bijzondere plek die een natuurlijke bescherming geniet van de Hervormde kerk die we allemaal kennen als het “witte kerkje” van Neerbosch. Een herinnering aan vervlogen tijden, de idylle die in de geest van de negentiende-eeuwse Romantiek gemaakt werd van het landelijke leven. De protestantse elite lees je terug op deze begraafplaats. Stichting In Paradisum die haar sporen heeft verdiend in de verdieping naar en omarming van het funerair erfgoed in Nijmegen, heeft zich, de afgelopen jaren, ingezet om ook deze plek historische waarde te geven. Veel werk is verricht en heeft ook geleid tot een publicatie uitgegeven in november 2018 van eerder genoemde stichting. In heldere en boeiende taal wordt de noodzakelijke restauratie uit 2017 uitgelegd. Een noodzakelijke herwaardering van een bijzonder perceel, met een kerk en een kerkhof. Het boek is te koop voor € 5,00 en onder andere verkrijgbaar bij boekhandel Augustinus, Dekker van der Vegt en Roelants-De Oude Mol en in het Huis van de Nijmeegse geschiedenis. U kunt het boek ook bestellen door een mail te sturen met uw gegevens naar schaijk45@gmail.com. Verzendkosten € 3,30.

11. Nijmeegse Zouaven

Bert Eggelaar

Van mijn toenmalige overbuurman, de Nijmeegse schrijver Frank Norbert Rieter, kreeg ik destijds de tip dat er op de begraafplaats Daalseweg in Nijmegen een Zouaaf begraven zou liggen. Zoiets trok natuurlijk mijn aandacht, en na wat rondvragen, en een belangrijke bijdrage van IP-lid Peter van Schaijk, ben ik inmiddels achter dit mysterie gekomen.

Wat is een Zouaaf?

Een Zouaaf is een vrijwillig soldaat in het pauselijke leger.

Zouaaf (Foto: Wikipedia)

Tussen 1860 en 1870 dienden Fransen, Belgen en ruim 3.000 Nederlandse vrijwilligers in het pauselijke leger, de zogenaamde pauselijke Zouaven, om te strijden tegen het Koninkrijk Italië. Rome werd gekozen als nieuwe hoofdstad, hoewel die stad op dat moment nog onderdeel vormde van de pauselijke staat. Nijmegen leverde 230 zouaven aan het pauselijke leger en was daarmee na Amsterdam in Nederland de grootse leverancier. Nijmegenaren lieten zich daarbij niet afschrikken door de liberaal-hervormde burgemeester Bijleveld sr, die de werving van ‘jongelingen’ probeerde tegen te werken. In tegenstelling tot zijn zoon, burgemeester Bijleveld jr, was deze zeer conservatief en had hij weinig op met het ‘Roomsche’, zowel de religie als de gelovigen.

Bekendmaking van Burgemeester Bijleveld betreffende de werving van ‘jongelingen’ voor buitenlandse dienst, 1866 (Archief van de Secretarie gemeente Nijmegen, 1810-1946, inv. nr. 12502)

Voor de veelal professionele strijdkrachten waren deze meestal goedwillende amateurs geen partij en moest de Paus de strijd opgeven. Op het huidige Vaticaanstad en enkele landgoederen na, verloor hij zijn grondgebied en hebben hij en enkele opvolgers uit protest geweigerd zich nog buiten Vaticaanstad te begeven. In de loop van de vorige eeuw echter is de relatie met de republiek Italië weer genormaliseerd.

De meeste Zouaven keerden na hun strijd terug naar hun woonplaats, waar zij als helden werden ontvangen. De meesten hadden echter verzuimd ontheffing aan te vragen bij de koning en verloren hun Nederlanderschap, omdat zij in vreemde krijgsdienst waren getreden. Verder kwamen ze niet meer in aanmerking voor overheidsfuncties en ondersteuning als zij tot armoede vervielen.

Veel Zouaven zakten af tot bedelarij en alcoholisme, een aantal werd verbannen naar de gevangenis en opvoedingskamp Veenhuizen. De uitdrukking ‘je loopt erbij als een Zouaaf’ verwijst naar de vaak slordig geklede ex-soldaten.

Zouaven die in Nijmegen zijn overleden

Daal, G.P. van (Gerardus Pierre), Nijmegen, 1845-09-19 ( overl akte), 1ste klasse begraven Daalseweg, grafkelder fam. Van Ellekom. 19-01-03.

Driessen, J.W. (Johannes Wilhelmus), Nijmegen, 1842-09-18 (overl akte) Begraven Daalseweg 3de klasse, rij 4, nr. 8 1ste inlage met monument.

Engelen, A. van (Albert), Nijmegen, 1845-12-23 (geen gegevens gevonden.

Gerrits, G. (Gerardus), Hatert, 1849-08-27 (geb. en huw akte),

Gerritsen, H. (Henricus Cornelius Hubertus), Nijmegen, 1839-08-20 (geen gegevens).

Ham, W. van der (Wilhelmus Hermanus), Nijmegen, 1840-05-20(overl akte).

Kilsdonk, M.D. (Marinus Dominicus), Ewijk, 1840-10-10 (overl akte) Begraven. Daalseweg 3de klasse, westenkant rij 6, nr. 7 met monument.

Lefering, F. (Franciscus), Alstatte (D), 1842-02-08 (overl akte). Begraven Daalseweg 3de klasse, 3de vak, rij 2 nr. 14, 2de inlage.

Mansveldt, J.A. (Johannes Antonis), Tilburg, 1850-03-28 (overl akte). Begraven Daalseweg 4de klasse vd armen, 41-05-01 (hele vak is geruimd).

Overdijk, A.J. (Arnold Jacob), Leiden, 1850-11-15 (overl akte) Hij is begraven op de Daalseweg, 2de klasse rij 2 grafnummer 13, vak ?

Polman, H. (Hendricus), Nijmegen, 1850-01-21 (geen gegevens).

Rutten, P. (Petrus), Wijchen, 1844-05-27 (overl akte) begraven Daalseweg 3de klasse, rij 1, nr. 21 1ste inlage, vak ?

Smits, W.H. (Wilhelmus Hubertus), Nijmegen, 1846-04-11(overl akte) Begraven Daalseweg 1ste klasse, rij 5, grafnummer 10. (27-04-05 => geruimd).

Jurka, M.C.V. (Matheus Carolus Victor), Goch (D), 1836-05-17 (not akte).

Uit bovenstaande lijst blijkt, dat er acht Zouaven begraven liggen op de begraafplaats Daalseweg, waarvan drie graven nog te traceren zijn, en/of een monument hebben.

De Gelderlander 07-11-1915
De grafkelder van de familie van Ellekom-van Daal ligt op het kerkhof Daalseweg vak 19, rij 01, graf 03
De Gelderlander 07-11-1915  

12. Bijzetting op de begraafplaats Daalseweg in 2018

Peter van Schaijk in samenwerking met de Stichting Begraafplaatsen Nijmegen

Verdrietig om het gemis maar dankbaar voor de goede herinnering. Zo gedenken wij hen die het afgelopen jaar zijn begraven op de begraafplaats aan de Daalseweg in Nijmegen.

Elisabeth Rika Maria Fisscher-van Merwijk, geboren op 14 mei 1931 in Nijmegen en aldaar overleden op 24 januari. Zij is bijgezet in het graf van haar echtgenoot H.J. Fisscher. Graf 10-05-13.

Op 9 februari overleed te Nijmegen Pieter Dijksman, echtgenoot van Hanne Ligtvoet. Hij werd op 1 juni 1946 geboren in Den Haag. Graf 03-03-16.

Maarten Pieter van ’t Hof, geboren op 29 juli 1929 te Ridderkerk, overleed op 26 februari in Nijmegen. Graf 35-06-12.

In de leeftijd van 77 jaar is op 22 maart in Nijmegen Albert Hans (Dick) Volmer overleden. Hij was tot aan zijn pensioen in 2005 docent Duits aan het Canisius College. Hij is bijgezet in het graf van zijn echtgenote J.M.W. Volmer-Janssen. Graf 03-03-10.

Rose-Mary Jurgens werd op 22 september 1940 geboren in Nijmegen en overleed op 2 mei in Leidschendam-Voorburg. Zij is bijgezet in de grafkelder van de familie Jurgens. Graf 25-01A-05.

Anna Josephina Maria Kessels werd op 25 april 1961 geboren in Spaubeek, Zij overleed in Nijmegen op 25 mei. Graf 03-02-05.

Petrus Wilhelmus Maria (Piet) de Grood, geboren in Nijmegen op 25 maart 1951 en alhier overleden op 22 juli. Zijn credo: humor-eigenwijs-plagen-hard werken-levensgenieter-Opa Piet. Graf 02-01-03.

J.L.M. Theunissen, geboren 11 september 1931 te Sambeek en overleden 15 februari in Nijmegen. As verstrooid.

Op 28 augustus overleed Johannes Antonius Maria Pius (Han) Keijser, advocaat in Nijmegen, geboren op 15 december 1939 te Sassenheim. Graf 14-04-01.

J.F. (Joke) van Lier-Pruijn, echtgenote van Jan van Lier, werd op 13 september 1923 geboren in Gendringen en overleed op 7 februari te Nijmegen. Urnengraf 04-07-11.

Petrus Cornelis (Piet) van de Pas, echtgenoot van Jo Groenen, werd geboren op 15 februari 1932 te Hoogeloon en overleed in Best op 5 oktober. Lid in de Orde van Oranje-Nassau. Graf 08-06-09.

13. Uitgelicht: twee bijzondere grafmonumenten

Bert Eggelaar, tekst en foto’s

Arno Nikkelen, 18 juni 1965 – 24 juni 2008 vak 30, rij 5, graf 4

Het eerste monument dat ik onder de aandacht wil brengen, is dat van Arno Nikkelen.

Hij was niet alleen stedenbouwkundig tekenaar, maar vooral ook muzikant, bassist en zanger. Ook was hij vrijwilliger bij In Paradisum, want geschiedenis was ook een hobby van hem.

Arno heeft meegeholpen aan het in kaart brengen van de grafmonumenten op de begraafplaats Daalseweg Nijmegen.

Op zijn monument is de krul van de contrabas hals te zien, wat verwijst naar de muziek. Hij wilde al vroeg naar het conservatorium in Amsterdam, maar van zijn vader moest hij een vak leren, vandaar het tekenen.

Zijn leven stond in het teken van de muziek, hij speelde o.a. in de band van Martin Hutchinson. Hij was onder meer te horen op diens cd Water From A Stone en als gast-vocalist op een cd van Blowbeat. Arno Nikkelen werd slechts 43 jaar oud. 

Het tweede monument(je) is dat van Corrie. Het graf ligt in vak 4, in dat vak liggen kindergraven.

Huwelijk Nijmegen 14 juni 1921 Hendrikus Petrus Peters, koffiehuishouder (caféhouder), geboren te Nijmegen op 09-11-1891, met Francisca Antonia Schrijvers, geboren op 24-11-1892 in Nijmegen.

Uit dit huwelijk werd op 03-06-1922 in Nijmegen Cornelia Johanna Peters geboren. Zij overleed op 05-09-1923 te Den Bosch om 19.00 uur. Aangifte van overlijden werd gedaan door Johannes Peters (Opa) wonende te Wijchen.

Deze familiegeschiedenis heeft alles te maken met een grafzerk in vak 4 met het opschrift:

HIER RUST ONZE LEVELING CORRIE. Wie is deze Corrie?

Er is hiervoor contact gezocht met Joost Meertens van de SBN. Hij heeft het kaartsysteem en de verloven tot begraven geraadpleegd van alle graven in vak 4, de kindergraven. De enige die er uitspringt is bovengenoemd kind Cornelia Johanna Peters, huurgraf 2de klasse, vak 4, rij 7, nummer 6, begraven op 7 september 1923. Cornelia is te herleiden tot de roepnaam CORRIE.

Het bijzondere van dit monumentje is, dat de tekst op de steen alleen te lezen is, als de zon op een bepaalde manier op de tekst schijnt. Anders is de tekst vrijwel onleesbaar.

Tijdens mijn rondleidingen loop ik altijd langs dit monumentje, waarbij de rust en de vrede die het beeldje uitstralen, mij iedere keer weer raakt.

Met dank aan Peter van Schaik voor de bijdrage aan de tekst.

14. U vraagt en wij zoeken een antwoord

U heeft het vast al in ons bulletin gezien: de rondleidingen over de begraafplaats Daalseweg beginnen, sinds eerder dit jaar, in de Lutherse kerk aan de Prins Henrik straat We konden wachten op de vraag over hoe en waarom. Wel, dat leggen we hier graag uit.

In het vroege voorjaar zit het weer vaak niet mee, vaak regen, wind of lage temperaturen. Kortom niet zo leuk om dan buiten te zijn en zeker niet om dan met wapperende papieren in de hand langs de graven te gaan.

In de Lutherse kerk zitten we niet alleen beschut en droog en duiken we met behulp van een beamer ( digitale projector met foto’s) in het verleden van deze oude monumentale begraafplaats. Duidelijk en in alle rust is dan alles uit te leggen en zijn uw vragen te beantwoorden.

Het is dan meteen ook mogelijk om dit charmante kerkje te bekijken, waarbij vooral het onlangs gerestaureerde orgel (het oudste van Nijmegen) de aandacht verdient.

Vanuit het kerkje wandelen we ongeveer 250 m naar de begraafplaats waar de rondleider, niet gehinderd door wapperende papieren, alle aandacht aan de grafmonumenten kan besteden.

15. Colofon

‘In Paradisum’ is het bulletin van de gelijknamige stichting,
het verschijnt maximaal driemaal per jaar.

De Stichting In Paradisum stelt zich tot doel de cultuurhistorische, kunsthistorische en landschappelijke waarden van de Nijmeegse monumentale begraafplaatsen te beschermen en te behouden. De focus op dit funeraire erfgoed komt tot uitdrukking in diverse activiteiten: het behartigen van de belangen van nabestaanden, het inventariseren en documenteren van grafmonumenten, het organiseren van tuinier ochtenden, en het verspreiden van kennis over de begraafplaatsen door de uitgave van dit bulletin, via een website, publicaties, en door het geven van rondleidingen op de begraafplaatsen.

De Stichting In Paradisum en haar voorgangers treden sinds 1972 op als gespreks- en onderhandelingspartner met beheerders en de gemeente Nijmegen over ontwikkeling, verbetering of verandering binnen de Nijmeegse begraafplaatsen, vooral als dit publieke, algemene belangen of belangen van nabestaanden betreft.

Vanouds zet de stichting zich in het bijzonder in voorde voormaligeR.K. Begraafplaats Daalseweg.Ieder jaar organiseert de stichting hier op 22 februari, samen met de gemeente Nijmegen, een herdenking voor de vele slachtoffers van het bombardement in 1944 die hier begraven liggen. Ook wil de stichting de begraaflocaties in Nijmegen digitaal beschikbaar maken. In samenwerking met de SBN (Stichting Begraafplaatsen Nijmegen) worden hiertoe de registers van begravingen en ‘verloven tot begraving’ verwerkt.

De afbeeldingen en foto’s in deze uitgave zijn – tenzij anders is vermeld – genomen uit de “Collectie van In Paradisum”. Redactionele bijdragen van lezers en derden zijn welkom, mits digitaal aangeleverd en maximaal 2 pagina’s A4. De redactie beslist evenwel over plaatsing. Voor grotere producties is overleg vooraf met de redactie wenselijk.

De jaarlijkse bijdrage aan de Stichting In Paradisum, die geheel werkt met vrijwilligers, is minimaal € 12,50. Het bedrag kan worden overgemaakt op (IBAN) bankrekeningnr. NL86ABNA0475424336 ten name van Stichting In Paradisum te Nijmegen. De penningmeester dankt u voor het overmaken uw bijdrage voor 2019.

Stichting In Paradisum

Stichting In Paradisum
Kerkstraat 60
6543 KL Nijmegen
t 06 1797 1197
e stichtinginparadisum@kpnmail.nl
i www.stichtinginparadisum.nl