Stichting “In Paradisum” heeft tot doel de bescherming en het behoud van de cultuurhistorische, kunsthistorische en landschappelijke waarden van de begraafplaatsen binnen de gemeente Nijmegen.
Het overkomt me niet vaak dat bij de lezing van een aflevering van Het Bulletin van In Paradisum het water me in de mond loopt, maar bij deze tweede editie van 2022 is het gebeurd. Dat is te danken aan het artikel van Peter van Schaijk over de familie Van den Dungen, van de Chocoladefabriek aan de Groenestraat. Neemt u bij dit artikel een lekker stukje chocola voor de optimale ervaring.
Maar ook de artikelen over docent Ubachs en redacteur Van der Lans zijn zeer de moeite van het lezen waard. Ze doen je verlangen naar het boek van Wim Desserjer, waarin tal van andere verhalen over de op de Daalseweg begraven Nijmegenaren te vinden zijn. In dit Bulletin leest u ook daarover goed nieuws: dit boek komt eind juni uit. Het is nog mogelijk om in de voorverkoop uw exemplaar te bestellen!
Meer verheugend nieuws: In Paradisum zal in de komende zomerperiode – nu de Coronapandemie voorlopig (en hopelijk voorgoed?) achter ons ligt – zoals voorheen gebruikelijk weer rondleidingen over de begraafplaatsen Stenenkruisstraat en Daalseweg verzorgen en ook met de Open Monumentendagen laten we ons niet onbetuigd. Kortom, het bestuur is weer druk als vanouds. Gelukkig is het bestuur met de komst van Alex de Meijer als secretaris weer voltallig. Alex, van harte welkom!
Ten slotte wijs ik u graag op de tentoonstelling “Vrede, vrijheid en een onsje geluk” in de Molenpoortpassage, waaraan ook In Paradisum bijgedragen heeft. Want in deze roerige tijden in het oosten van ons Europa is het goed om ook stil te staan bij het verleden. Wat de Oekraïners nu overkomt, wijkt niet af van wat ons nog niet eens zo lang geleden is overkomen. Om Van Randwijk te citeren: “Zoek niet de doden, zoek de levenden. Zoek daar waar dit volk woont en werkt. Zie hoe wijd zijn land is, hoe hoog zijn hemel, hoe dichtbij het ruisen van de geweldige zee. In deze gewesten zijn vrede en vrijheid groot geworden. Zij zijn de vruchten van geestelijke zuiverheid, eerlijk denken, naastenliefde en geloof. Bedenk, dat hetgeen gisteren bedreigd werd, heden en morgen opnieuw in gevaar kan verkeren. Bescherm het en wees waakzaam.”
Het Bulletin is een gratis dienst van onze stichting. Net als de overige diensten en activiteiten die In Paradisum uitvoert ten behoeve van nabestaanden en belangstellenden.
Echter het kunnen aanbieden van diensten, informatie en activiteiten is voor In Paradisum niet gratis. Denk aan het onderhoud van de website en de inzet van vrijwilligers, onder andere voor:
Organiseren en uitvoeren van rondleidingen op de begraafplaatsen op ‘Daalseweg’, ‘Stenenkruisstraat’ en ‘Dorpsstraat’;
Activiteiten realiseren rond NLDOET en Open Monumentendagen;
Informatieverstrekking over graven en hulp bij onderzoek naar graflocatie of genealogische bronnen;
Organisatie en inzet bij jaarlijkse herdenking van de slachtoffers 22-02-1944, het bombardement op Nijmegen;
Gesprekspartner zijn voor gemeentelijke overheden, beheerders van begraafplaatsen en landelijke instellingen op terrein van funerair erfgoed.
Stichting In Paradisum is dankbaar dat donateurs met hun jaarlijkse bijdrage haar werk ondersteunen. In Paradisum ontvangt geen gemeentelijke subsidies; het is een stichting zonder winstoogmerk.
Maar stichting In Paradisum zoekt wel meer donateurs. Het is nodig.
Graag richten wij ons met deze oproep tot de niet-donateurs om ook donateur te worden en zo onze stichtingsactiviteiten te ondersteunen door aanmelding via onze website: www.stichtinginparadisum.nl
Het begint allemaal bij Johannes (Jan) van den Dungen die op 19 maart 1814 werd geboren in ’s-Hertogenbosch, overleden in Nijmegen op 15-12-1885, en op 2 mei 1844 in ’s-Hertogenbosch trouwt(RK) met Anna Maria Goëtte, geboren op 21 mei 1821 in ’s-Hertogenbosch en overleden in Nijmegen op 03-01-1898. Hij is van beroep koekenbakker en zij verhuizen direct na hun huwelijk naar Nijmegen, Smidstraat nummer 443 en daar begon hij zijn bakkerij en had in zijn winkel ook het alleenrecht voor de verkoop van allerlei theesoorten die hij verkreeg van de firma Jan van Rees en zoon te Zwolle. Zijn zoon Eduard zette de koekbakkerij enige tijd voort in de Lange Hezelstraat.
Een kinderrijk gezin, negen jongens en vier meisjes waarvan er drie jong zijn overleden.
Een goed RK gezin en gezien het feit dat Jan en Anna vrij direct na de opening van de begraafplaats Daalseweg zijn overleden, mag ik aannemen dat zij ook daar zijn begraven, echter geen bewijs hiervan kunnen vinden.
De andere zoon, Johannes Antonius, geboren op 15 maart 1845, overleden op 10-07-1914 te Beek, richtte in 1866 een koekbakkerij op aan de Broerstraat 44. Als koek- en banketbakker trouwt hij op 01-09-1869 in Utrecht met de 20-jarige Elisabeth Cornelia van Bunnik, geboren op 25-12-1848 te Utrecht, overleden op 13-09-1918 te Nijmegen (zij was woonachtig in Ubbergen), dochter van Paulus van Bunnik en Johanna Cornelia van Meeningen.
In de Gelderlander van 20-02-1867 wordt zijn winkel voor het eerst gemeld in een advertentie waarin hij, evenals zijn vader, theesoorten aanbied van eerder genoemde firma, adres: Broerstraat nummer 44. Het bovenpand wordt hun woonadres.
Ook hier is sprake van een kinderrijk gezin, vijf jongens en vier meisjes met een droeve nasleep dat hiervan vijf kinderen jong zijn overleden.
In een advertentie van november 1868 wordt zijn winkel aangeprezen als verkooppunt voor de voortreffelijke chocoladen, gemaakt van zuivere cacao en suiker, door het huis Franz Stollwerck te Keulen. Ook de apotheker Geerligs wordt een tweede verkooppunt en dit heeft alles te maken met het feit dat deze firma de stoom-chocoladen sterk aanbeveelt voor “zwakken, patiënten en herstellenden”.
Op dit adres richtte hij rond 1869 ook een banketbakkerij op en werd in 1871 de eerste machines geplaatst, wat later werd gezien als het startpunt van de fabriek. Een grote fabrieksruimte kwam in 1889 gereed en door verdere uitbreidingen groeide het bedrijf tot aan de Scheidemakersgas door.
Hun eerste zoon Paulus Johannes Joseph Antonius(Paul) van den Dungen, geboren op 21-04-1871 in Nijmegen en aldaar overleden op 15-05-1922.
Hij was chocoladefabrikant en trouwde op 17 mei 1898 te Nijmegen met Henriette Victoria Geertruida van den Bogaard, geboren te Nijmegen op 02-11-1872 en aldaar overleden op 27-06-1916, slechts 43 jaar oud, dochter van Hermanus Hendrikus van den Bogaard en Victoria Josepha Huberta van Aernsbergen.
De kinderen uit dit huwelijk (voor zover bekend):
Jan Victor Antoon van den Dungen, Nijmegen 01-12-1900, directeur van een N.V.. huwelijk op 01-06-1931 te Valburg met de 29-jarige Theodora Elisabeth Maria van Woerkom.
Herman Antonius van den Dungen, Nijmegen 26-04-1902 en aldaar op dezelfde dag overleden.
Herman Antonius van den Dungen, Nijmegen 09-04-1903 en aldaar 1 dag later overleden.
Herman Antonius Maria van den Dungen, Nijmegen 06-05-1904, van beroep mijn-ingenieur trouwde hij in Nijmegen op 14-02-1930 met Maria Johanna Antonia Tulleners, 25 jaar.
Victoria Maria Antonia van den Dungen, Nijmegen 13-08-1905 en aldaar overleden op 17-02-1925, 19 jaar oud.
Helena Elisabeth Antonia Johanna van den Dungen, Nijmegen 25-12-1907, huwelijk Nijmegen op 29-12-1941 met de 32-jarige employé Petrus Norbertus Justinus Maria van Riel.
Paul Johan Antoon van den Dungen, Nijmegen 19-07-1909 en aldaar overleden op 12-10-1910, 14 maanden oud.
Paul Johan Antoon van den Dungen, Nijmegen 30-04-1911 en aldaar overleden op 17-02-1912, 9 maanden oud.
Henricus Victor Antonius van den Dungen, Nijmegen omstreeks 1914. Radiotechnicus, huwelijk Nijmegen 19-08-1940 met de 23-jarige Ida Adriana Everdina Smits.
NN van den Dungen, meisje, levenloos geboren te Nijmegen op 28-02-1916
Na het overlijden van zijn vrouw trouwde Paul op 11-10-1917 te Ubbergen(2) met Johanna Gerardina Catharina Gunst, 39 jaar, geboren te Haarlem op 20-06-1878, overleden te Nijmegen op 11-06-1952, 73 jaar oud, dochter van Gerard Bernard Gunst en Julia Johanna Duppen. Onbekend is of er nog kinderen uit dit huwelijk zijn geboren.
Paul werd al snel betrokken bij al deze ontwikkelingen rond het bedrijf van zijn vader. Hij bouwde het koekbakkersbedrijf van zijn vader uit in de realisatie van een tweede winkel aan de Fransestraat 23 en een chocoladefabriek gelegen aan de Groenestraat in Nijmegen. Dit alles speelde in het jaar van zijn overlijden.
De vennootschap onder firma “Chocolaadfabriek J.A. van den Dungen” werd in 1921, met koninklijke bewilliging, omgezet in een naamloze vennootschap “Cacao- en Chocolaadfabrieken J.A. van den Dungen”. In hetzelfde jaar begon onder leiding van directeur P.N.M. Stuyt (Piet) de bouw van een chocoladefabriek aan de Groenestraat in Nijmegen, schuin tegenover de Guido Gezellestraat. Rond 1930 werd de naam gewijzigd in Van Dungen, nadat de banketbakkerij al in de jaren ’20 deze naam had aangenomen. Het bedrijf telde rond 1930 ongeveer 200 medewerkers. De beginperiode van de Tweede Wereldoorlog werd mondjesmaat productie geleverd en in 1943 werd zelfs op last van de Duitse bezetting de fabricage volledig gestaakt. Na de oorlog brak er gelukkig een bloeiende periode aan, vooral te danken aan de export naar Amerika.
Afhankelijk uit welke hoek de wind waaide, wees de geur van chocolade je de weg naar de fabriek van Van Dungen.
Van de vele soorten chocoladeproducten werden enkele zeer bekend. Hiertoe behoorden de Jamaicaanse rumbonen met op de verpakking de welbekende afbeelding van een Jamaicaan, lopend naast zijn volgepakte ezel.
Een ander bekend product was de Mekka-reep die overal goed werden verkocht. In deze 50-gram zware tabletten van melkchocolade met daarin hazelnoten en rozijnen verwerkt. Ze waren verpakt in de wel bekende blauwe wikkels met gouden letters. Men kon de wikkels sparen en bij inlevering van 6 stuks kreeg je 1 mekka gratis.
Na het overlijden van Piet Stuyt in 1972 werd het bedrijf verkocht aan Kwatta en ging de volledige productie over naar Breda. De Gemeente kocht in 1977 het terrein en werd de fabriek gesloopt voor de realisering van 76 woningen.
Kwatta kwam ook rond 1975 in zwaar weer terecht en werd uiteindelijk een aantal keren ingelijfd door Belgische bedrijven en kwam in 1996 wederom in handen van het Nederlands bedrijf CSM, in 2001 werd het merk Kwatta verkocht aan het Amerikaanse concern Heinz.
De herinnering aan deze tijd leeft nu nog voort in de welbekende doos van Van Dungen’s Jamaica rumbonen. Ik kocht ze vorige maand bij Trekpleister, hoe gek kan het gaan, en ze smaken nog eender ook. Een dun laagje chocolade, daaronder een harde container van suiker en binnenin de bruinige vloeistof, 2,7% alcohol is te lezen bij de productinformatie en ze worden gemaakt bij Cloetta Holland B.V. te Oosterhout(NB).
Paul van den Dungen, zijn eerste vrouw Henriëtte van den Bogaard en hun dochter Victoria werden te ruste gelegd op de begraafplaats Daalseweg, eerste klasse aardgraf voor drie personen in vak 26, rij 3 grafnummer 10. Helaas is het grafmonument geruimd.
Peter van Schaijk, 01-02-2022.
Bronnen: huisvandenijmeegsegeschiedenis.nl wiewaswie.nl noviomagus.nl wikipedia.org RAN Nijmegen
Op 9 december 1959 overleed in Maastricht de heer Alphonse Johannes Gerardus Ubachs. Alfons Ubachs was op 8 februari 1896 in het Limburgse Meersen geboren.
Na de Openbare Normaalschool in Maastricht doorliep hij daar ook de Kweekschool.
Hij trouwde met Cornelia Anna Maria Hoenings. Het echtpaar kreeg zes kinderen: Jeanne, Rudy, Wiets, Wim, Wiesje en Peus.
Als oud-leerling van de Openbare Normaalschool had Alfons in die tijd weinig kans op een goede baan in het katholieke Maastricht en in 1923 besloot hij met zijn vrouw naar Nijmegen te verhuizen. Daar werd hij op de Ambachtsschool als docent in het vak wiskunde aangenomen. Eerst gingen zij wonen in de Barbarossastraat en in 1932 betrokken zij een woning in de Pater Brugmanstraat, waar hun huisnummer door een herindeling tweemaal gewijzigd werd.
Alfons Ubachs stond bekend als een vooruitstrevend leraar. Als een van de eerste leraren organiseerde hij schoolvoetbal en trok hij er regelmatig met de leerlingen op uit. Dat was in die tijd heel bijzonder.
Na zijn dagtaak op de Ambachtsschool gaf hij ook les op de avondschool en zelf in het weekend schroomde hij niet om les te geven. Zijn leerlingen beschreven hem als streng, maar menselijk. Naast zijn werk in het onderwijs was hij ook voorzitter van de vakbond St. Bernardus, speciaal voor docenten in het nijverheidsonderwijs.
Gedurende de oorlog was hij actief voor het illegale blad Christofoor. Na de oorlog werd hij lid van de NVB (Nederlandse Volks Beweging), die later zou overgaan in de Partij van de Arbeid.
De laatste jaren van zijn werkzame leven was Alfons Ubachs Inspecteur van het Lager Onderwijs. Het is niet bekend wanneer het echtpaar naar de Bieslanderweg in Maastricht verhuisde. Daar overleed hij op 9 december 1959. Hij werd bijgezet in het graf van zijn dochter Jeanne op de begraafplaats aan de Daalseweg in Nijmegen.
Deze Jeanne, de oudste dochter, was op 26 november 1945 aan longontsteking overleden. Als kind was zij door een val van de trap ernstig gehandicapt geraakt. Zij was pas 22 jaar, toen zij overleed. Zij werd begraven in vak 28, rij 6, graf 5. Haar vader Alfons is in dat graf bijgezet. Zijn echtgenote Cornelia Hoenings, die op 23 november 1973 op 79-jarige leeftijd overleed, mocht hier niet meer worden bijgezet, omdat de begraafplaats aan de Daalseweg als gesloten werd beschouwd. Zij ligt op “Jonkerbos” begraven.
“Gedreven, soms verbeten, voorvechter van homo/lesbische emancipatie & queer art”, zo omschrijft Ludoviek zijn goede vriend. “Boekenliefhebber en -verslinder, pas later kwam de kunst. Hij woonde tussen duizenden boeken en veel kunst, de kunstcollectie van ruim 200 werken wordt geveild.”
Opbrengst
“Wat we met de opbrengst gaan doen? We willen precies twee jaar na zijn begrafenis aan de Daalseweg een grafmonument met sculptuur onthullen, gemaakt naar voorbeeld van een object uit zijn collectie. Dezelfde kunstenaar zal het op grafformaat opnieuw maken”, vervolgt Frans Stam. “Het andere deel van de opbrengst gaat naar het Roze Huis. Mocht er nog meer geld beschikbaar zijn dan zal dat aan Queer art en emancipatie besteed worden, via de stichting Quast, die Helm opgericht heeft om queer art te promoten. Maar we vinden het belangrijker dat de kunstwerken op een goede plek terecht komen dan dat we geld in de la krijgen, daarom zal al het werk betaalbaar aangeboden worden.”
(bron: de brug, Nijmegen, foto’s Bert Eggelaar)
De ligging van het graf van Helm de Laat: vak 8 rij 3 graf 1Het ornament haaks op het graf, voorstellende een boek van glas.
Bij binnenkomst op de begraafplaats valt meteen het grote grafmonument aan de rechterhand op. Het is het grafmonument van J.R. van der Lans, redacteur van de Gelderlander, vak 3, rij 1, graf 1.
Bij een nadere beschouwing valt de merkwaardige graftekst op het staande deel van de zerk op, dit is niet de opsomming van geboorte en sterfdatum, maar het zijn de titels van de boeken waarmee hij het meeste succes heeft gehad. Op de liggende zerk staan de gegevens van de personen die hier begraven liggen. De vogel bovenaan op het staande deel, evenals het portret van de redacteur zijn gemaakt van een koperlegering, t.w. brons. Deze legering heeft de eigenaardige eigenschap om de groei van algen en mos tegen te gaan, waardoor de tekst nog steeds uitstekend leefbaar blijft. Destijds was dat gegeven puur toeval….
In de Republiek (1568-1795) bestonden al kranten, maar de eerste krant met zowel (inter)nationaal als plaatselijk nieuws in Nijmegen verscheen pas in 1814: de Provinciale Geldersche en Nijmeegsche Courant (PGNC). Deze was van protestantse huize. Een eerste katholieke krant verscheen vanaf 1843: De Batavier. Na twee jaar verdween deze weer.
Simon Langendam richtte in mei 1848 de katholieke krant De Gelderlander op. In de drukkerij Langendam en Co, onderaan de Grotestraat, gingen de kranten een halve eeuw lang ter perse. Redacteur J.R. van der Lans stelde eind 19de eeuw voor om van De Gelderlander een naamloze vennootschap te maken om meer investeerders te trekken. (bron: Wikipedia)
Joannes Romboldus van der Lans (1855-1928) Van der Lans werd in 1855 geboren te ‘s-Gravenhage. Aanvankelijk was hij onderwijzer maar in 1879 ging hij in de journalistiek en werkte bij de Katholieke Illustratie en Het Huisgezin. Van 1898 tot 1919 was hij hoofdredacteur van De Gelderlander. Van der Lans heeft veel historische romans en novellen geschreven.
Wie nu langs de Begraafplaats Daalseweg fietst, gelooft zijn ogen niet. De hele bomenrij achter het hek langs de straatkant is verdwenen! En wie totaal geen idee had wat zich achter die coniferenhaag bevond, zal verwonderd uitroepen: Jee! Ik wist niet dat hier zo’n monumentaal kerkhof lag!
Op maandag 24 januari zijn in opdracht van beheerder SBN (Stichting Begraafplaatsen Nijmegen) alle coniferen langs het hek gerooid. Dat was nodig omdat de meeste dood waren en bruin uitgeslagen als gevolg van de extreem droge zomers van afgelopen jaren. Met groot materieel werden de aan de voet doorgezaagde bomen over het hek getild, direct in de versnipperaar geduwd en vermalen tot houtsnippers.
Houtsnippers bij de begraafplaats
Het gevolg is een ongekende metamorfose waar je misschien even aan moet wennen. Je hebt vanaf de straat nu vrij zicht op de soms meer dan honderd jaar oude grafmonumenten die tot nu toe verborgen lagen achter de bomen. Bijkomend voordeel is dat door de ontstane zichtlijnen de sociale veiligheid op de begraafplaats is toegenomen.Ook verder op de begraafplaats is flink gesnoeid. Met name rechts achterin zijn heel wat bomen gerooid. Onder de gerooide bomen een aantal grote beuken die waren aangetast door de voor beuken dodelijke reuzenzwam. Verder zijn er bomen gerooid die door hun fysieke staat bij stormweer zouden kunnen omgaan. Dit op basis van de bevindingen van een onafhankelijk team van deskundigen. Onderhoud was dus hard nodig, vooral als het gaat om dode of zieke bomen. Toch rijst de vraag of er niet meer bomen gespaard hadden kunnen blijven. De Begraafplaats Daalseweg is immers de groene long van Nijmegen-Oost met haar rijke flora en fauna. Er zal in elk geval herplanting plaatsvinden, maar wat en wanneer is nog niet bekend.
Jeroen van Zuylen, 30-01-2022.
Kruisbeeld en kunstwerk.
Sinds vrijdag 18 maart jl. staat het monumentale kruisbeeld weer op zijn centrale plek op de begraafplaats aan de Daalseweg. Het 19e eeuwse kruisbeeld raakte twee jaar geleden zwaar beschadigd toen het van zijn sokkel werd geduwd bij een onhandige manoeuvre van een hoogwerker.
Hersteld kruisbeeld op begraafplaats Daalseweg
Het gietijzeren Christusbeeld en het houten kruis werden vervolgens vakkundig gerestaureerd. De fel witte kleur van het beeld is even wennen, maar de Nederlandse weersomstandigheden zullen zeker zijn natuurlijke uitstraling weer teruggeven.
Ook het beschadigde grafmonument van Ted Felen, een schitterend glas-in-lood kunstwerk door Ted zelf vervaardigd, staat weer fier en fraai gerestaureerd op zijn plaats.
Het prachtig herstelde grafmonument van Ted Felen
Ravage op oude begraafplaats Stenenkruisstraat
Op de begraafplaats Stenenkruisstraat in het Julianapark is op maandagmorgen 31 januari rond zes uur in de ochtend een stokoude boom omgewaaid.
De buurt schrok wakker, een hels kabaal en een enorme ravage was het gevolg. In zijn val heeft hij meerdere bomen meegenomen en een aantal loodzware grafzerken van hun plaats getild. Ook zijn er opstaande grafmonumenten gesneuveld.
Éen van de zware takken kwam terecht op het hekwerk dat zwaar werd beschadigd.
De omgevallen boom en hekwerk
Ruim twee weken later, 19 februari, weer een zware storm en weer werden een paar bomen geveld en werd aan de voorzijde een deel van het hekwerk ernstig beschadigd.
Snel en adequaat werd gewerkt om de hoeveelheid hout weg te werken. En met succes. De andere klussen, herstel hekwerk en grafzerken moeten nog een plek krijgen.
Rondleidingen 2022:
Zondag 26 juni:
12.00 uur : begraafplaats Stenenkruisstraat
14.00 uur: begraafplaats Daalseweg, vooral symboliek en ornamenten 15.00 uur: begraafplaats Daalseweg, grafmonumenten met een verhaal
Zondag 31 juli:
12.00 uur: begraafplaats Stenenkruisstraat
14.00 uur: begraafplaats Daalseweg, vooral symboliek en ornamenten
15.00 uur: begraafplaats Daalseweg, grafmonumenten met een verhaal
Open Monumentendagen 2022.
Zaterdag 10 september geopend :
11.00 – 17.00 uur: Witte kerkje Neerbosch, informatie en rondleidingen op verzoek
11.00 – 17.00 uur: begraafplaats Stenenkruisstraat, rondleidingen 12.00 en 14.00 uur en op verzoek
Begraafplaats Daalseweg, Daalseweg 207, 6521 GJ Nijmegen. Voor rondleiding verzamelen bij de poort aan de ingang. Oorspronkelijk de eerste R.K. begraafplaats in Nijmegen, karakteristiek voor de katholieke emancipatie. Ook zijn hier 300 slachtoffers van het bombardement van 22 februari 1944 en ongeveer 100 andere oorlogsslachtoffers bijgezet.
Voormalige begraafplaats aan de Steenenkruisstraat, Pr. Bernhardstraat 15, 6521 AS Nijmegen (Julianapark). Voor rondleidingen verzamelen bij het aldaar staande gebouwtje
Hier is vooral de Nijmeegse bestuurlijke bovenlaag bijgezet.
Voormalige begraafplaats bij het witte kerkje, Dorpsstraat 112, 6544 AG Nijmegen (Neerbosch). Kerkje dateert uit de 14de eeuw, ernaast ligt een recent gerestaureerde, bescheiden, idyllische begraafplaats met vooral 19de eeuwse graven.
Tentoonstelling “Vrede, vrijheid en een onsje geluk 2.0”
De reeds eerder opgezette tentoonstelling Vrede, Vrijheid en een Onsje Geluk over persoonlijke vrede en vrijheid werd goed bezocht. Deze tentoonstelling, opgezet door Stichting KUS, was ingericht vóórdat Oekraïne werd binnengevallen. Het thema kreeg daardoor een andere laag. De organisatoren hebben daarom besloten de tentoonstelling voor driekwart om te bouwen en veel aandacht te geven aan de oorlog in Oekraïne en de Nijmeegse situatie in de Tweede Wereldoorlog.
Wat in Oekraïne gebeurt raakt iedereen, maar zeker ook Nijmegenaren, die zich herinneren hoe in de Tweede Wereldoorlog hun stad werd gebombardeerd. In de vernieuwde tentoonstelling Vrede, Vrijheid en een Onsje Geluk 2.0 is er aandacht voor de situatie in Oekraïne en ons verleden en heden.
De Stichting Wederopbouwstad Nijmegen laat het gebombardeerde centrum van Nijmegen zien en hoe het daarna opgebouwd werd. De Oorlogsdodenwerkgroep van het 4 en 5 mei comité toont panelen over onder andere het Joodse protest tegen anti-Joodse maatregelen in Nijmegen en de april-mei-staking in Nijmegen.
Er is aandacht voor rabbi Salomons die meer dan tweehonderd Joodse mensen, vooral kinderen redde en voor hoe mensen met een beperking in oorlogen extra de dupe zijn. De Sunset March eert de gesneuvelde bevrijders en onze stichting In Paradisum toont de plekken waar veel van de oorlogsdoden liggen. Nijmegen Stad van Compassie laat zien waar Nijmegen voor staat.
Stichting KUS is een vrijwilligersorganisatie die kunstvormen inzet om mensen en groepen met elkaar te verbinden.
Tentoonstellingsruimte: Molenpoort Passage 106 in Nijmegen – eerste verdieping (naast Big Bazar) April, mei, juni 2022 – woensdag tot en met zaterdag – 12.00 tot 17.00 uur
Boek over begraafplaats Daalseweg
In het hart van de Nijmeegse wijk Oost ligt de monumentale begraafplaats Daalseweg, ingewijd in 1885, sfeervol, romantisch en mystiek.
Ruim dertigduizend mensen liggen hier begraven, hier wordt je teruggeworpen in de tijd en wandel je door een stuk Nijmeegse geschiedenis, waarbij elk graf z’n eigen verhaal vertelt.
Daar kun je een boek over schrijven! En dat is precies wat Wim Desserjer heeft gedaan. Wim heeft een brede cultuurhistorische interesse en dat is zeker van pas gekomen in dit boek. Zo kwam hij terecht bij onze stichting in paradisum en werd het hem snel duidelijk dat deze begraafplaats, deze ligging, deze indeling en dit stenen archief een ware schatkamer vormt om dit aan het papier toe te vertrouwen.
Naast een uitgebreide beschrijving van de geschiedenis van deze begraafplaats, voert Wim de lezer langs prachtige graven. In chronologische volgorde beschrijft hij de levens van tientallen Nijmegenaren, daarbij komen mensen uit elk tijdvak aan bod. Maar bekend of niet, ieder krijgt maximaal één bladzijde.
Ook is er aandacht voor de oorlogsslachtoffers. Op deze begraafplaats liggen ruim driehonderd van de bijna achthonderd slachtoffers van het bombardement van 22 februari 1944.
De schrijver haalde veel gegevens uit diverse archieven waaronder dat van de Stichting Begraafplaatsen Nijmegen, de beheerder van deze begraafplaats. Ook kreeg hij vele interessante reacties van mensen die reageerden op oproepen in plaatselijke kranten en via pamfletten aan het hek van de begraafplaats.
Met dit boek levert Wim een wezenlijke bijdrage aan de geschiedschrijving van Nijmegen-Oost. Het boek verschijnt eind juni.
‘In Paradisum’ is het bulletin van de gelijknamige stichting, het verschijnt maximaal driemaal per jaar.
De Stichting In Paradisum stelt zich tot doel de cultuurhistorische, kunsthistorische en landschappelijke waarden van de Nijmeegse monumentale begraafplaatsen te beschermen en te behouden. De focus op dit funeraire erfgoed komt tot uitdrukking in diverse activiteiten: het behartigen van de belangen van nabestaanden, het inventariseren en documenteren van grafmonumenten, het organiseren van tuinier ochtenden, en het verspreiden van kennis over de begraafplaatsen door de uitgave van dit bulletin, via een website, publicaties, en door het geven van rondleidingen op de begraafplaatsen.
De Stichting In Paradisum en haar voorgangers treden sinds 1972 op als gespreks- en onderhandelingspartner met beheerders en de gemeente Nijmegen over ontwikkeling, verbetering of verandering binnen de Nijmeegse begraafplaatsen, vooral als dit publieke, algemene belangen of belangen van nabestaanden betreft.
Vanouds zet de stichting zich in het bijzonder in voor de voormalige R.K. Begraafplaats Daalseweg. Ieder jaar organiseert de stichting hier op 22 februari, samen met de gemeente Nijmegen, een herdenking voor de vele slachtoffers van het bombardement in 1944 die hier begraven liggen. Ook wil de stichting de begraaflocaties in Nijmegen digitaal beschikbaar maken. In samenwerking met de SBN (Stichting Begraafplaatsen Nijmegen) worden hiertoe de registers van begravingen en ‘verloven tot begraving’ verwerkt.
De afbeeldingen en foto’s in deze uitgave zijn – tenzij anders is vermeld – genomen uit de “Collectie van In Paradisum”. Redactionele bijdragen van lezers en derden zijn welkom, mits digitaal aangeleverd en maximaal 2 pagina’s A4. De redactie beslist evenwel over plaatsing. Voor grotere producties is overleg vooraf met de redactie wenselijk.
De jaarlijkse bijdrage aan de Stichting In Paradisum, die geheel werkt met vrijwilligers, is minimaal € 12,50. Het bedrag kan worden overgemaakt op (IBAN) bankrekeningnr. NL86ABNA0475424336 ten name van Stichting In Paradisum te Nijmegen. De penningmeester dankt u voor het overmaken van uw bijdrage voor 2022.
Stichting In Paradisum
Zonnebloemstraat 26, 6542 NG Nijmegen T 06-48820433 e stichtinginparadisum@kpnmail.nl www.stichtinginparadisum.nl