1. Voorwoord

Alle lezers en donateurs: een gelukkig nieuw jaar 2025 gewenst.

In de afgelopen maanden was er veel aandacht voor de gebeurtenissen in Nijmegen van 80 jaar geleden. Na het verschrikkelijke bombardement op 22 februari 1944 volgden in het najaar van 1944 een aantal maanden waarin Nijmegen frontstad was. De ‘granatentijd’ vergde veel slachtoffers. Op begraafplaats Daalseweg was destijds een Amerikaanse mortiereenheid in stelling gebracht die meerdere keren gebombardeerd werd door de Duitsers. Daardoor werd een aantal graven compleet verwoest. In de directe omgeving van de begraafplaats vielen burgerslachtoffers. Het bekendste slachtoffer, Truus Mast, werkte in het zwembad dat achter de begraafplaats gelegen was. Maar zij was zeker niet de enige. Meer dan 30 burgerslachtoffers waren er te betreuren, alleen al in de Componistenbuurt. Zoals elk jaar worden zij op 10 november herdacht bij het monument van Truus Mast, opgericht in het naar haar vernoemde park.

De vrijwilligers van In Paradisum hebben het afgelopen jaar veel werk verzet in het groenbeheer van zowel de begraafplaats Daalseweg als de begraafplaats Stenenkruisstraat. Vele graven zijn vakkundig bevrijd van uit de kluiten gewassen struiken, klimop en mos. Achter een ‘duivelshek’ kwam bij het schoonmaken een mooie grafsteen te voorschijn. Over dat ‘duivelshek’ leest u meer in het artikel van Peter van Schaijk. Op begraafplaats Daalseweg werken de vrijwilligers in goede afstemming met de Stichting Begraafplaatsen Nijmegen, die het grove werk laat doen, zoals gras maaien en het snoeien van grote bomen. Een van de grote beuken zal er helaas aan moeten geloven omdat die boom erg ziek is. Gelukkig werden de andere bomen in de zomer beschermd met een ‘jas’ van jute. Meer daarover kunt u verderop lezen.

Op begraafplaats Stenenkruisstraat werken de vrijwilligers samen met de gemeente en de DAR. Onze mensen hebben veel verstand van en oog voor vogels, insecten en bijzondere planten en mossen. Op deze beschutte plek is daar veel ruimte voor. Nu is er even winterrust. De werkzaamheden beginnen weer in het voorjaar. Tijdens rondleidingen op beide begraafplaatsen kunt u zien wat er zoal gedaan is en wellicht krijgt u zin om zelf een keer mee te werken.

Stichting In Paradisum heeft in het afgelopen jaar meerdere keren contact gehad met de vrijwilligersgroep van de begraafplaats Graafseweg (gesticht in 1881 als Algemene Begraafplaats). Zij willen zich met ingang van 2025 als werkgroep aansluiten bij Stichting In Paradisum. In een volgende bulletin zullen we meer aandacht besteden aan hun werk en deze historische begraafplaats.

In dit bulletin vindt u verder een mooi gedicht van Maria Raak, een artikel over Baron d’Ablaing van Giessenburg alias Butgault en zijn graf op begraafplaats Stenenkruisstraat, een kort verslag over het ‘Ommetje in Oost’ en informatie over de aanstaande herdenkingsplechtigheden op 22 februari.

Bijzondere aandacht wil ik vragen voor de oproep van Wim Desserjer. Voor zijn boek over begraafplaats Stenenkruisstraat is hij op zoek naar verhalen van familieleden van de overledenen die daar begraven zijn of verhalen die op een andere manier te maken hebben met deze bijzondere plek in Nijmegen.

Ik wens u veel leesplezier.

Agnes Lewe

Alle lezers en donateurs: een gelukkig nieuw jaar 2025 gewenst.

In de afgelopen maanden was er veel aandacht voor de gebeurtenissen in Nijmegen van 80 jaar geleden. Na het verschrikkelijke bombardement op 22 februari 1944 volgden in het najaar van 1944 een aantal maanden waarin Nijmegen frontstad was. De ‘granatentijd’ vergde veel slachtoffers. Op begraafplaats Daalseweg was destijds een Amerikaanse mortiereenheid in stelling gebracht die meerdere keren gebombardeerd werd door de Duitsers. Daardoor werd een aantal graven compleet verwoest. In de directe omgeving van de begraafplaats vielen burgerslachtoffers. Het bekendste slachtoffer, Truus Mast, werkte in het zwembad dat achter de begraafplaats gelegen was. Maar zij was zeker niet de enige. Meer dan 30 burgerslachtoffers waren er te betreuren, alleen al in de Componistenbuurt. Zoals elk jaar worden zij op 10 november herdacht bij het monument van Truus Mast, opgericht in het naar haar vernoemde park.

De vrijwilligers van In Paradisum hebben het afgelopen jaar veel werk verzet in het groenbeheer van zowel de begraafplaats Daalseweg als de begraafplaats Stenenkruisstraat. Vele graven zijn vakkundig bevrijd van uit de kluiten gewassen struiken, klimop en mos. Achter een ‘duivelshek’ kwam bij het schoonmaken een mooie grafsteen te voorschijn. Over dat ‘duivelshek’ leest u meer in het artikel van Peter van Schaijk. Op begraafplaats Daalseweg werken de vrijwilligers in goede afstemming met de Stichting Begraafplaatsen Nijmegen, die het grove werk laat doen, zoals gras maaien en het snoeien van grote bomen. Een van de grote beuken zal er helaas aan moeten geloven omdat die boom erg ziek is. Gelukkig werden de andere bomen in de zomer beschermd met een ‘jas’ van jute. Meer daarover kunt u verderop lezen.

Op begraafplaats Stenenkruisstraat werken de vrijwilligers samen met de gemeente en de DAR. Onze mensen hebben veel verstand van en oog voor vogels, insecten en bijzondere planten en mossen. Op deze beschutte plek is daar veel ruimte voor. Nu is er even winterrust. De werkzaamheden beginnen weer in het voorjaar. Tijdens rondleidingen op beide begraafplaatsen kunt u zien wat er zoal gedaan is en wellicht krijgt u zin om zelf een keer mee te werken.

Stichting In Paradisum heeft in het afgelopen jaar meerdere keren contact gehad met de vrijwilligersgroep van de begraafplaats Graafseweg (gesticht in 1881 als Algemene Begraafplaats). Zij willen zich met ingang van 2025 als werkgroep aansluiten bij Stichting In Paradisum. In een volgende bulletin zullen we meer aandacht besteden aan hun werk en deze historische begraafplaats.

In dit bulletin vindt u verder een mooi gedicht van Maria Raak, een artikel over Baron d’Ablaing van Giessenburg alias Butgault en zijn graf op begraafplaats Stenenkruisstraat, een kort verslag over het ‘Ommetje in Oost’ en informatie over de aanstaande herdenkingsplechtigheden op 22 februari.

Bijzondere aandacht wil ik vragen voor de oproep van Wim Desserjer. Voor zijn boek over begraafplaats Stenenkruisstraat is hij op zoek naar verhalen van familieleden van de overledenen die daar begraven zijn of verhalen die op een andere manier te maken hebben met deze bijzondere plek in Nijmegen.

Ik wens u veel leesplezier.

Agnes Lewe

2. Wordt donateur

Beste ontvanger van ons bulletin.

Het Bulletin is een gratis dienst van onze stichting. Net als de overige diensten en activiteiten die In Paradisum uitvoert ten behoeve van nabestaanden en belangstellenden.

Echter het kunnen aanbieden van diensten, informatie en activiteiten is voor In Paradisum niet gratis. Denk aan het onderhoud van de website en de inzet van vrijwilligers, onder andere voor:

  • organiseren en uitvoeren van rondleidingen op de begraafplaatsen ‘Daalseweg’, ‘Stenenkruisstraat’ en ‘Dorpsstraat’;
  • activiteiten realiseren rond NLdoet en Open Monumentendagen;
  • informatieverstrekking over graven en hulp bij onderzoek naar graflocatie of genealogische bronnen;
  • organisatie en inzet bij jaarlijkse herdenking van de slachtoffers 22-02-1944, het bombardement op Nijmegen;
  • gesprekspartner zijn voor overheden, beheerders van begraafplaatsen en landelijke instellingen op terrein van funerair erfgoed.

Stichting In Paradisum is dankbaar dat donateurs met hun jaarlijkse bijdrage haar werk ondersteunen. In Paradisum ontvangt geen gemeentelijke subsidies; het is een stichting zonder winstoogmerk.

Maar stichting In Paradisum zoekt wel meer donateurs. Het is nodig.

Graag richten wij ons met deze oproep tot de niet-donateurs om ook donateur te worden en zo onze stichtingsactiviteiten te ondersteunen door aanmelding via onze website: www.stichtinginparadisum.nl

Beste ontvanger van ons bulletin.

Het Bulletin is een gratis dienst van onze stichting. Net als de overige diensten en activiteiten die In Paradisum uitvoert ten behoeve van nabestaanden en belangstellenden.

Echter het kunnen aanbieden van diensten, informatie en activiteiten is voor In Paradisum niet gratis. Denk aan het onderhoud van de website en de inzet van vrijwilligers, onder andere voor:

  • organiseren en uitvoeren van rondleidingen op de begraafplaatsen ‘Daalseweg’, ‘Stenenkruisstraat’ en ‘Dorpsstraat’;
  • activiteiten realiseren rond NLdoet en Open Monumentendagen;
  • informatieverstrekking over graven en hulp bij onderzoek naar graflocatie of genealogische bronnen;
  • organisatie en inzet bij jaarlijkse herdenking van de slachtoffers 22-02-1944, het bombardement op Nijmegen;
  • gesprekspartner zijn voor overheden, beheerders van begraafplaatsen en landelijke instellingen op terrein van funerair erfgoed.

Stichting In Paradisum is dankbaar dat donateurs met hun jaarlijkse bijdrage haar werk ondersteunen. In Paradisum ontvangt geen gemeentelijke subsidies; het is een stichting zonder winstoogmerk.

Maar stichting In Paradisum zoekt wel meer donateurs. Het is nodig.

Graag richten wij ons met deze oproep tot de niet-donateurs om ook donateur te worden en zo onze stichtingsactiviteiten te ondersteunen door aanmelding via onze website: www.stichtinginparadisum.nl

3. Gedachte nis

Zoals een blad verstoft en transparant

haar nerven toont zo bloot,

nog niet is aangeland

daarbij de dood-

zo neemt zij alle tijd om cirkelend te gaan

op dat haar vleugels zich verfijnen

de poorten door en in een ronde baan

haar klank niet kan verdwijnen.

De wind omvat haar, laat haar tollen.

Een laatste halm die haar nog houdt

en niets van haar zal stollen.

Haar hier te houden heeft geen zin

nu alles Hier geworden niet meer rouwt

en ik haar vol en ledig in mij min.

Maria van Raak

Zoals een blad verstoft en transparant

haar nerven toont zo bloot,

nog niet is aangeland

daarbij de dood-

zo neemt zij alle tijd om cirkelend te gaan

op dat haar vleugels zich verfijnen

de poorten door en in een ronde baan

haar klank niet kan verdwijnen.

De wind omvat haar, laat haar tollen.

Een laatste halm die haar nog houdt

en niets van haar zal stollen.

Haar hier te houden heeft geen zin

nu alles Hier geworden niet meer rouwt

en ik haar vol en ledig in mij min.

Maria van Raak

4. Een duivelshek als hoeder voor de Poort

Foto van een graf. De eenvoudige platte steen bedekt het graf en is omringd door een ijzeren hek.

Dit graf op begraafplaats Daalseweg in vak 30, rij 3 grafnummer 1 valt direct op. Een fraai smeedijzeren hek siert de vlakliggende grafzerk waar in 1899 de heer Kaulbach werd begraven.

Een prachtig ensemble, ruim 120 jaar oud en enig in zijn soort op deze begraafplaats.

Deze hekken werden veelvuldig gebruikt in de begraafcultuur tussen 1880 en 1920. Met name op protestantse begraafplaatsen kom je rijkelijk veel van dit soort smeedijzer tegen.

Maar waarom een hek? Een sterke geloofsovertuiging en brede kennis van de bijbel leerde veel over de rol van de duivel die de wereld rond ging als een brullende leeuw, hij werkte God tegen, bracht mensen in verleiding of verzoeking, was een leugenaar en heerste over de kwade geesten. Veel gelovigen schreven het kwaad dat in de wereld gebeurde aan hem toe. Ook na de dood, zo dachten velen, moest de duivel worden geweerd en werd er een grafhek, duivelshek, om de zerk geplaatst, de overledene kon met een gerust hart richting de Poort.

De heer Gustav Kaulbach, voluit Fritz Ferdinand Gustav Ludwig, werd geboren op 3 november 1840 in Posen (Pruisen). Deze stad werd na de de Tweede Wereldoorlog Pools en heet nu Poznan. Gustav werd rooms-katholiek opgevoed en op z’n 23ste vertrok hij naar Rotterdam. Met een geleidebrief (bewijs) van de Waterstaat Rotterdam werd hij op 03-08-1864 opgenomen in het Vreemdelingenregister van Amsterdam en woonde hij daar in het Zeemanshuis. Hij was ook een zeeman en wilde graag de koopvaardij in. Bijna 12 jaar had hij hier gewoond en gewerkt en in maart 1876 vertrok hij als passagier naar Nederlands Indië, naar Semarang (West-Java). Nog geen 2 maanden later trouwde hij op 9 mei 1876 te Kedoe (Centraal-Java) met E.F.W.J. (Emma) Varro. Op 14 mei 1881 overleed zij te Padangan (Oost-Java) en liet Gustav achter met vier kleine kinderen. Een tweede huwelijk vond vervolgens plaats op 8 december 1883 te Malang (Oost-Java) met C.M.A.B. (Clara) Hoffmann en uit dit huwelijk werd nog een zoon geboren.

Gustav had zich in deze Javaanse periode opgewerkt tot administrateur op het gebied van de koffie- en kinacultuur die toen met name in Oost-Java groeiende was. In 1885 had hij zijn eerste baan en in de loop van de jaren klom hij hoger en hoger tot commissaris en aandeelhouder bij verschillende maatschappijen. In 1895 werd hem het Nederlands staatsburgerschap toegekend en in 1896, 3 jaar voor hij weer terugkeerde naar Nederland, was hij administrateur van en wonende op de koffie-onderneming Soemberagoeng, afdeling Malang. In maart 1899 keerde hij met zijn vrouw en een dochter terug naar Nederland.

Op 5 juni 1899 werd het echtpaar in Nijmegen ingeschreven, op woonadres Molenstraat 106/108. Waarom Nijmegen? Dat laat zich snel raden. Molenstraat 106/108 was in die tijd een hotel-restaurant gerund door het echtpaar Van Wickeren-Knipscheer en hun dochter Maria was getrouwd met Ferdinand, de zoon van Gustav. Het waren dus de schoonouders van Gustav. Helaas mocht Gustav niet lang genieten van zijn verdiende pensioen. Hij overleed op 17 juli 1899 te Nijmegen slechts 58 jaar oud. Clara verhuisde in november 1899 met dochter naar Breda en overleed in 1933 te Soerabaja (Ind.)

Peter van Schaijk.

Foto van een graf. De eenvoudige platte steen bedekt het graf en is omringd door een ijzeren hek.

Dit graf op begraafplaats Daalseweg in vak 30, rij 3 grafnummer 1 valt direct op. Een fraai smeedijzeren hek siert de vlakliggende grafzerk waar in 1899 de heer Kaulbach werd begraven.

Een prachtig ensemble, ruim 120 jaar oud en enig in zijn soort op deze begraafplaats.

Deze hekken werden veelvuldig gebruikt in de begraafcultuur tussen 1880 en 1920. Met name op protestantse begraafplaatsen kom je rijkelijk veel van dit soort smeedijzer tegen.

Maar waarom een hek? Een sterke geloofsovertuiging en brede kennis van de bijbel leerde veel over de rol van de duivel die de wereld rond ging als een brullende leeuw, hij werkte God tegen, bracht mensen in verleiding of verzoeking, was een leugenaar en heerste over de kwade geesten. Veel gelovigen schreven het kwaad dat in de wereld gebeurde aan hem toe. Ook na de dood, zo dachten velen, moest de duivel worden geweerd en werd er een grafhek, duivelshek, om de zerk geplaatst, de overledene kon met een gerust hart richting de Poort.

De heer Gustav Kaulbach, voluit Fritz Ferdinand Gustav Ludwig, werd geboren op 3 november 1840 in Posen (Pruisen). Deze stad werd na de de Tweede Wereldoorlog Pools en heet nu Poznan. Gustav werd rooms-katholiek opgevoed en op z’n 23ste vertrok hij naar Rotterdam. Met een geleidebrief (bewijs) van de Waterstaat Rotterdam werd hij op 03-08-1864 opgenomen in het Vreemdelingenregister van Amsterdam en woonde hij daar in het Zeemanshuis. Hij was ook een zeeman en wilde graag de koopvaardij in. Bijna 12 jaar had hij hier gewoond en gewerkt en in maart 1876 vertrok hij als passagier naar Nederlands Indië, naar Semarang (West-Java). Nog geen 2 maanden later trouwde hij op 9 mei 1876 te Kedoe (Centraal-Java) met E.F.W.J. (Emma) Varro. Op 14 mei 1881 overleed zij te Padangan (Oost-Java) en liet Gustav achter met vier kleine kinderen. Een tweede huwelijk vond vervolgens plaats op 8 december 1883 te Malang (Oost-Java) met C.M.A.B. (Clara) Hoffmann en uit dit huwelijk werd nog een zoon geboren.

Gustav had zich in deze Javaanse periode opgewerkt tot administrateur op het gebied van de koffie- en kinacultuur die toen met name in Oost-Java groeiende was. In 1885 had hij zijn eerste baan en in de loop van de jaren klom hij hoger en hoger tot commissaris en aandeelhouder bij verschillende maatschappijen. In 1895 werd hem het Nederlands staatsburgerschap toegekend en in 1896, 3 jaar voor hij weer terugkeerde naar Nederland, was hij administrateur van en wonende op de koffie-onderneming Soemberagoeng, afdeling Malang. In maart 1899 keerde hij met zijn vrouw en een dochter terug naar Nederland.

Op 5 juni 1899 werd het echtpaar in Nijmegen ingeschreven, op woonadres Molenstraat 106/108. Waarom Nijmegen? Dat laat zich snel raden. Molenstraat 106/108 was in die tijd een hotel-restaurant gerund door het echtpaar Van Wickeren-Knipscheer en hun dochter Maria was getrouwd met Ferdinand, de zoon van Gustav. Het waren dus de schoonouders van Gustav. Helaas mocht Gustav niet lang genieten van zijn verdiende pensioen. Hij overleed op 17 juli 1899 te Nijmegen slechts 58 jaar oud. Clara verhuisde in november 1899 met dochter naar Breda en overleed in 1933 te Soerabaja (Ind.)

Peter van Schaijk.

5. Gezocht: verhalen over Stenenkruisstraat

Begraafplaats Stenenkruisstraat ligt er al bijna 215 jaar, tenminste het resterende gedeelte in wat nu het Julianapark is. Vroeger, vóór 1925, was de begraafplaats ruim driemaal zo groot en (ook) gelegen aan de Stenenkruisstraat.

Door beuk omgroeid graf van Jules Brunet de Rochebrune, † 1848 (foto: Alex de Meijer)

Begraafplaats Stenenkruisstraat is van grote historische betekenis voor Nijmegen. Reden voor In Paradisum om er een publicatie aan te wijden. De voorbereidingen zijn momenteel gaande. Daarom nodigen wij u van harte uit voor een inhoudelijke bijdrage aan deze publicatie. Bijvoorbeeld in de vorm van een foto of een tekst op een of twee A4-tjes. Foto’s en teksten kunnen personen betreffen die daar lang geleden begraven werden, maar ook beschrijvingen van gebeurtenissen of bijzonderheden van minder lang geleden zijn zeer welkom. Uiteraard wordt ten aanzien van uw bijdrage een zorgvuldige bronvermelding gegarandeerd. Uw bijdrage kan gemaild worden naar: stichtinginparadisum@kpnmail.nl of naar: Wim Desserjer, f2hwpadesserjer081@hetnet.nl.

Begraafplaats Stenenkruisstraat ligt er al bijna 215 jaar, tenminste het resterende gedeelte in wat nu het Julianapark is. Vroeger, vóór 1925, was de begraafplaats ruim driemaal zo groot en (ook) gelegen aan de Stenenkruisstraat.

Door beuk omgroeid graf van Jules Brunet de Rochebrune, † 1848 (foto: Alex de Meijer)

Begraafplaats Stenenkruisstraat is van grote historische betekenis voor Nijmegen. Reden voor In Paradisum om er een publicatie aan te wijden. De voorbereidingen zijn momenteel gaande. Daarom nodigen wij u van harte uit voor een inhoudelijke bijdrage aan deze publicatie. Bijvoorbeeld in de vorm van een foto of een tekst op een of twee A4-tjes. Foto’s en teksten kunnen personen betreffen die daar lang geleden begraven werden, maar ook beschrijvingen van gebeurtenissen of bijzonderheden van minder lang geleden zijn zeer welkom. Uiteraard wordt ten aanzien van uw bijdrage een zorgvuldige bronvermelding gegarandeerd. Uw bijdrage kan gemaild worden naar: stichtinginparadisum@kpnmail.nl of naar: Wim Desserjer, f2hwpadesserjer081@hetnet.nl.

6. Rondleidingen

In de agenda vindt u de meest actuele data en tijdstippen. Hieronder geven we meer globaal aan wanneer de gebruikelijke algemene rondleidingen plaatsvinden. Deze gaan altijd door en er zijn geen kosten aan verbonden, maar een vrijwillige bijdrage wordt zeer op prijs gesteld.

Bent u met een groepje van minimaal 7 deelnemers dan kunnen we, alleen voor uw groep, op een in overleg gekozen datum en tijdstip, een rondleiding aanbieden.
Ook onderwerpen en route kunnen aan uw voorkeuren worden aangepast. Indien gewenst ook in een andere gangbare Europese taal dan Nederlands.

Neem tijdig contact met ons op via stichtinginparadisum@kpnmail.nl.

Begraafplaats Daalseweg

Twee rondleidingen op de laatste zondagen van april, mei, juni, juli en augustus. De eerste om 13:30 uur, meestal door Bert Eggelaar gegeven, met aandacht voor symboliek, vormgeving, kunst en kunstnijverheid. De tweede rondleiding, hier in tijd op aansluitend om 15:00 uur, meestal gegeven door Bart Janssen, met aandacht voor graven met een bijzonder verhaal, waaronder die van oorlogsslachtoffers.
Op de Open Monumentendagen in september zijn er speciale rondleidingen om 13:00 uur en 14:30 uur.
Voor alle rondleidingen geldt: verzamelen bij de poort van de begraafplaats.

Naast de rondleidingen vindt jaarlijks op 22 februari een herdenking plaats van slachtoffers van het bombardement in 1944. En jaarlijks doet het ‘Ommetje Oost’ in oktober de begraafplaats aan. Ook is er vaak een speciale bijeenkomst op Allerzielen. Zie daarvoor onze agenda.

Begraafplaats Stenenkruisstraat

Een rondleiding van 12:00-13:15 uur op de laatste zondagen van april, mei, juni, juli en augustus. De rondleiding wordt afwisselend gegeven door Willem Reijnders of Edo Fennema. U kunt daarna eventueel aansluitend naar begraafplaats Daalseweg gaan (op 5 tot 10 min. loopafstand) om deel te nemen aan een of twee rondleidingen aldaar.
Op de Open Monumentendagen in september is de begraafplaats van 11:00 tot 17:00 toegankelijk. Rondleidingen worden gegeven om 11.30 uur en om 14.30 uur en op verzoek van bezoekers ook op andere momenten. Op zaterdagavond is er van 21.00 tot 22.00 à 22.30 uur een presentatie met aansluitend een wandeling op de begraafplaats bij fakkellicht.
De ingang naar de begraafplaats is normaal gesproken via het hek, aan de overzijde van Prins Bernhardstraat 17. Maar op de Open Monumentendagen loopt de toegang via de deuren van het gebouwtje op de hoek van de Prins Bernardstraat en het Athlonepad.

Begraafplaats Dorpsstraat

Op het kerkhof naast het ‘Witte Kerkje’ aan de Dorpsstraat te Neerbosch zijn tussen 2012 en 2017 door vrijwilligers van In Paradisum 38 graflocaties aan de oppervlakte gebracht. In de periode mei tot en met augustus 2017 werd dit kerkhof vakkundig gerestaureerd.
Op de zaterdag van de Open Monumentendagen in september zijn gewoonlijk Peter van Schaijk en Wim Desserjer van 11:00 uur tot 17:00 uur aanwezig om u nader te informeren.

In de agenda vindt u de meest actuele data en tijdstippen. Hieronder geven we meer globaal aan wanneer de gebruikelijke algemene rondleidingen plaatsvinden. Deze gaan altijd door en er zijn geen kosten aan verbonden, maar een vrijwillige bijdrage wordt zeer op prijs gesteld.

Bent u met een groepje van minimaal 7 deelnemers dan kunnen we, alleen voor uw groep, op een in overleg gekozen datum en tijdstip, een rondleiding aanbieden.
Ook onderwerpen en route kunnen aan uw voorkeuren worden aangepast. Indien gewenst ook in een andere gangbare Europese taal dan Nederlands.

Neem tijdig contact met ons op via stichtinginparadisum@kpnmail.nl.

Begraafplaats Daalseweg

Twee rondleidingen op de laatste zondagen van april, mei, juni, juli en augustus. De eerste om 13:30 uur, meestal door Bert Eggelaar gegeven, met aandacht voor symboliek, vormgeving, kunst en kunstnijverheid. De tweede rondleiding, hier in tijd op aansluitend om 15:00 uur, meestal gegeven door Bart Janssen, met aandacht voor graven met een bijzonder verhaal, waaronder die van oorlogsslachtoffers.
Op de Open Monumentendagen in september zijn er speciale rondleidingen om 13:00 uur en 14:30 uur.
Voor alle rondleidingen geldt: verzamelen bij de poort van de begraafplaats.

Naast de rondleidingen vindt jaarlijks op 22 februari een herdenking plaats van slachtoffers van het bombardement in 1944. En jaarlijks doet het ‘Ommetje Oost’ in oktober de begraafplaats aan. Ook is er vaak een speciale bijeenkomst op Allerzielen. Zie daarvoor onze agenda.

Begraafplaats Stenenkruisstraat

Een rondleiding van 12:00-13:15 uur op de laatste zondagen van april, mei, juni, juli en augustus. De rondleiding wordt afwisselend gegeven door Willem Reijnders of Edo Fennema. U kunt daarna eventueel aansluitend naar begraafplaats Daalseweg gaan (op 5 tot 10 min. loopafstand) om deel te nemen aan een of twee rondleidingen aldaar.
Op de Open Monumentendagen in september is de begraafplaats van 11:00 tot 17:00 toegankelijk. Rondleidingen worden gegeven om 11.30 uur en om 14.30 uur en op verzoek van bezoekers ook op andere momenten. Op zaterdagavond is er van 21.00 tot 22.00 à 22.30 uur een presentatie met aansluitend een wandeling op de begraafplaats bij fakkellicht.
De ingang naar de begraafplaats is normaal gesproken via het hek, aan de overzijde van Prins Bernhardstraat 17. Maar op de Open Monumentendagen loopt de toegang via de deuren van het gebouwtje op de hoek van de Prins Bernardstraat en het Athlonepad.

Begraafplaats Dorpsstraat

Op het kerkhof naast het ‘Witte Kerkje’ aan de Dorpsstraat te Neerbosch zijn tussen 2012 en 2017 door vrijwilligers van In Paradisum 38 graflocaties aan de oppervlakte gebracht. In de periode mei tot en met augustus 2017 werd dit kerkhof vakkundig gerestaureerd.
Op de zaterdag van de Open Monumentendagen in september zijn gewoonlijk Peter van Schaijk en Wim Desserjer van 11:00 uur tot 17:00 uur aanwezig om u nader te informeren.

7. Jute tegen zonnebrand

Ik liep in het weekend van 23 augustus van het vorige jaar een rondje over de begraafplaats aan de Daalseweg, toen ik bemerkte dat een aantal monumentale beuken omzwachteld waren met jute. Niet alle bomen maar juist die bomen die in het volle zonlicht staan. Een prima actie, want de jute beschermt de bomen tegen zonnebrand en uitdroging. De bast van beuken kan schade oplopen bij veel straling van de zon, droogte of een hoge temperatuur. De natuurlijke koeling van de boom kan dan in deze situatie dalen. Een groot voordeel van jute als bescherming is dat het 100% biologisch afbreekbaar is. Het verweert langzaam, zodat de boom kan wennen en zich kan aanpassen aan de nieuwe omstandigheden.

Jute om de bomen

Ik liep in het weekend van 23 augustus van het vorige jaar een rondje over de begraafplaats aan de Daalseweg, toen ik bemerkte dat een aantal monumentale beuken omzwachteld waren met jute. Niet alle bomen maar juist die bomen die in het volle zonlicht staan. Een prima actie, want de jute beschermt de bomen tegen zonnebrand en uitdroging. De bast van beuken kan schade oplopen bij veel straling van de zon, droogte of een hoge temperatuur. De natuurlijke koeling van de boom kan dan in deze situatie dalen. Een groot voordeel van jute als bescherming is dat het 100% biologisch afbreekbaar is. Het verweert langzaam, zodat de boom kan wennen en zich kan aanpassen aan de nieuwe omstandigheden.

Jute om de bomen

8. Terugblik Ommetje 2024

Het is zaterdagavond 5 oktober. Het is koud en donker op begraafplaats Daalseweg. Alleen de boomtoppen krijgen wat bleek maanlicht. En fakkels voorzien het hoofdpad en enkele grote grafkelders van bescheiden, maar sfeervol licht.

De grote toegangspoort staat wagenwijd open. Drommen mensen komen door de poort. Minstens honderdvijftig. Ze wandelen de donkere begraafplaats op. Amper vijftig meter het donker in. Het is stil. Er wordt nauwelijks gepraat, wellicht een effect van een aardedonker kerkhof!

Bert Eggelaar

Maar dan ineens ….. een spotlight gaat aan en Bert Eggelaar, befaamd rondleider van In Paradisum, staat in de schijnwerper. Extra boeiend klinkt zijn verhaal in de duisternis. Het begint met het ontstaan van deze begraafplaats, ontworpen door stadsarchitect Weve. En het gaat over de beroemde en welbekende personen die hier begraven liggen, maar niet te vergeten ook vele gewone Nijmegenaren. Allemaal bij elkaar zijn het er wel dertigduizend, hetgeen bij de toehoorders een verwonderd en zacht “oooh” ontlokt. Bert legt daarbij uit hoe het zit met inlages: met meerderen in een graf. En vertelt dat aan de achterkant van de begraafplaats een muur stond die de gewijde van de ongewijde grond scheidde. In dat laatste deel kregen bijvoorbeeld onbekenden, zoals drenkelingen uit de Waal, hun laatste rustplek.

Natuurlijk noemt Bert de talrijke slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog die hier zijn begraven. En e betekenis van stichting In Paradisum, die er mede voor gezorgd heeft dat: “Jullie hier vanavond niet staan in een woningenpark of op een AH-parkeerplaats. Veertig jaar geleden zou dat zomaar mogelijk zijn geweest.” Opnieuw klinkt een zacht “oooh”-geluid. Helaas heeft Bert van de Ommetjes-organisatie maar enkele minuten spreektijd gekregen. Die zijn vlug op. De deelnemers trekken weer verder. Het zal ons niet verwonderen als verschillenden onder hen deze bijzondere plek in Nijmegen-Oost nog ’s komen bezoeken – bij daglicht. Nu trekt het nachtelijke Ommetje verder naar andere plekken langs de Daalseweg, want behalve de begraafplaats, valt er aan deze weg nog veel meer cultuur en historie te ontdekken.

Foto’s: Jeroen van Zuylen
Tekst: Wim Desserjer

Het is zaterdagavond 5 oktober. Het is koud en donker op begraafplaats Daalseweg. Alleen de boomtoppen krijgen wat bleek maanlicht. En fakkels voorzien het hoofdpad en enkele grote grafkelders van bescheiden, maar sfeervol licht.

De grote toegangspoort staat wagenwijd open. Drommen mensen komen door de poort. Minstens honderdvijftig. Ze wandelen de donkere begraafplaats op. Amper vijftig meter het donker in. Het is stil. Er wordt nauwelijks gepraat, wellicht een effect van een aardedonker kerkhof!

Bert Eggelaar

Maar dan ineens ….. een spotlight gaat aan en Bert Eggelaar, befaamd rondleider van In Paradisum, staat in de schijnwerper. Extra boeiend klinkt zijn verhaal in de duisternis. Het begint met het ontstaan van deze begraafplaats, ontworpen door stadsarchitect Weve. En het gaat over de beroemde en welbekende personen die hier begraven liggen, maar niet te vergeten ook vele gewone Nijmegenaren. Allemaal bij elkaar zijn het er wel dertigduizend, hetgeen bij de toehoorders een verwonderd en zacht “oooh” ontlokt. Bert legt daarbij uit hoe het zit met inlages: met meerderen in een graf. En vertelt dat aan de achterkant van de begraafplaats een muur stond die de gewijde van de ongewijde grond scheidde. In dat laatste deel kregen bijvoorbeeld onbekenden, zoals drenkelingen uit de Waal, hun laatste rustplek.

Natuurlijk noemt Bert de talrijke slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog die hier zijn begraven. En e betekenis van stichting In Paradisum, die er mede voor gezorgd heeft dat: “Jullie hier vanavond niet staan in een woningenpark of op een AH-parkeerplaats. Veertig jaar geleden zou dat zomaar mogelijk zijn geweest.” Opnieuw klinkt een zacht “oooh”-geluid. Helaas heeft Bert van de Ommetjes-organisatie maar enkele minuten spreektijd gekregen. Die zijn vlug op. De deelnemers trekken weer verder. Het zal ons niet verwonderen als verschillenden onder hen deze bijzondere plek in Nijmegen-Oost nog ’s komen bezoeken – bij daglicht. Nu trekt het nachtelijke Ommetje verder naar andere plekken langs de Daalseweg, want behalve de begraafplaats, valt er aan deze weg nog veel meer cultuur en historie te ontdekken.

Foto’s: Jeroen van Zuylen
Tekst: Wim Desserjer

9. Herdenking op 22 februari 2025

Programma 22 februari 2025
Herdenking van het bombardement op Nijmegen 22 februari 1944

Op zaterdag 22 februari 2025 zal het bombardement op Nijmegen op drie plaatsen worden herdacht. Het programma bevat:

1) Petrus Canisiuskerk (Molenstraatkerk)
12.00 uur Dienst in de Petrus Canisiuskerk
12.45 uur Stille tocht naar De Schommel, monument achter het Stadhuis

2) De Schommel
vanaf 13.00u. Verzamelen bij De Schommel
Toespraken door onder meer Burgemeester Bruls en een vertegenwoordiger van de Amerikaanse ambassade
Muzikale omlijsting
13.28 uur Twee minuten stilte
13.30 uur Muziek en activiteit door leerlingen van de Montessorischool
14.00 uur Kranslegging

3) Begraafplaats Daalseweg (verzamelen bij het centrale kruis)
13.24 Muziek Duo Messingh (hierna nog enkele keren)
13.26 Welkomstwoord door Willem Reijnders
13.28 uur Twee minuten stilte, alle Nijmeegse klokken luiden
13.30 uur Overweging
13.35 uur Rondgang langs graven van bombardementsslachtoffers.

4) Lutherse Kerk
Na afloop van de plechtigheid op Daalseweg kan men even terugblikken en napraten in de Lutherse Kerk bij een kop koffie en een kop soep.

Jeroen van Zuylen

Programma 22 februari 2025
Herdenking van het bombardement op Nijmegen 22 februari 1944

Op zaterdag 22 februari 2025 zal het bombardement op Nijmegen op drie plaatsen worden herdacht. Het programma bevat:

1) Petrus Canisiuskerk (Molenstraatkerk)
12.00 uur Dienst in de Petrus Canisiuskerk
12.45 uur Stille tocht naar De Schommel, monument achter het Stadhuis

2) De Schommel
vanaf 13.00u. Verzamelen bij De Schommel
Toespraken door onder meer Burgemeester Bruls en een vertegenwoordiger van de Amerikaanse ambassade
Muzikale omlijsting
13.28 uur Twee minuten stilte
13.30 uur Muziek en activiteit door leerlingen van de Montessorischool
14.00 uur Kranslegging

3) Begraafplaats Daalseweg (verzamelen bij het centrale kruis)
13.24 Muziek Duo Messingh (hierna nog enkele keren)
13.26 Welkomstwoord door Willem Reijnders
13.28 uur Twee minuten stilte, alle Nijmeegse klokken luiden
13.30 uur Overweging
13.35 uur Rondgang langs graven van bombardementsslachtoffers.

4) Lutherse Kerk
Na afloop van de plechtigheid op Daalseweg kan men even terugblikken en napraten in de Lutherse Kerk bij een kop koffie en een kop soep.

Jeroen van Zuylen

10. Charles baron d’Ablaing van Giessenburg alias Butgault

Charles (Carel) Butgault werd op 22 april 1817 in Bazel (Zwitserland) geboren als zoon van Albertine Otteline barones Rengers en Johan Daniël Cornelis Carel Willem baron d’Ablaing van Giessenburg. De rol van deze vader en de veranderde achternaam van Charles worden later in dit artikel toegelicht.

Overlijdensbericht van C. Butgault

Charles is op 04-08-1894 op 72-jarige leeftijd in Nijmegen overleden en begraven op de begraafplaats Stenenkruisstraat te Nijmegen, graf nummer ste-18-278. Dit graf is helaas geruimd.

Charles trouwde op 3 mei 1858 in Doorn, hij is dan 41 jaar en 1ste luitenant bij de Infanterie. Volgens een aantekening in zijn stamboek heeft hij op 12 april 1858 zijn geslachtsnaam d’Ablaing van Giessenburg veranderd in Butgault. In de huwelijksakte wordt vermeld dat de moeder van Charles dan gehuwd is met Johan Daniel Cornelis Carel Willem baron d’Ablaing van Giessenburg, eerder weduwnaar van Henriette Elisabeth Corver Hooft.

Zijn echtgenote is Elise Caroline Henriëtte von Mühlen, geboren in Ath (Henegouwen) op 18 augustus 1825 als dochter van Ferdinand von Mühlen en Johanna Catharina Geertruida van der Spelt. Elise is in Nijmegen overleden op 28-12-1907, 81 jaar oud. Zij kon niet worden bijgezet in het graf van haar man omdat de begraafplaats Stenenkruisstraat al in 1905 was gesloten. Daarom werd zij begraven op begraafplaats Rustoord in Nijmegen met grafaanduiding noten-walnoot-23.

Kinderen uit het huwelijk van Charles en Elise geboren:

  1. Joan Daniel Carel Wilhelm Butgault, geboren 17-06-1858 te Langbroek. Hij trouwt, 43 jaar en van beroep 2de luitenant, plaatselijk adjudant, in Haarlem op 01-05-1903 met Adriana Maria Bloem, 23 jaar, dochter van Rudolphus Bloem en Catharina Danten. Uit dit huwelijk is een dochter geboren: Elise Charlotte Henriëtte Butgault. Joan is op 05-11-1903 in het militaire hospitaal in Utrecht overleden en is bijgezet in het graf van zijn vader ste-18-278.
  2. Ferdinand Frederik Butgault, geboren 22-11-1859 te Woerden en overleden op 07-05-1862 in Nijmegen, 2 jaar oud.
  3. Carl Johann Philipp Butgault, geboren 23-07-1861 te Nijmegen en op 20-03-1862 aldaar overleden, 8 maanden oud. Volgens de website online-begraafplaatsen.nl werden Carl en Ferdinand begraven op de begraafplaats Stenenkruisstraat, grafaanduiding ste-20-006.
  4. Cornelie Carola Johanna Philippina Butgault, geboren op 10-03-1863 in Nijmegen en op 26-10-1934 in Ubbergen overleden, 71 jaar. Zij is bijgezet in het graf van haar moeder op begraafplaats Rustoord in Nijmegen met grafaanduiding noten-walnoot-23.
  5. Albertine Butgault, geboren in Nijmegen op 04-06-1864 en overleden op 28-07-1865 in Arnhem, 13 maanden oud.
Foto van 2 graven op begraafplaats Stenenkruisstraat. Platte grafstenen bedekken beide graven, onversierd op de graftekst na. De stenen zijn oud, met enkele barsten en deels bedekt met mos.
Graven van C.J.P. Butgault & B.F. Butgault

Op 11 augustus 1860 verhuisde het gezin met de kinderen Joan en Fredinand vanuit Woerden naar Nijmegen en vestigde zich in de Sint Jorisstraat 52. Godsdienst ouders: Waals Hervormd. Nog in datzelfde jaar wordt verhuisd naar de Hezelstraat nr. 72. Op 22 april 1865 verhuist het gezin naar Arnhem. Via Grave kwam het gezin met dochter Cornelia op 30 april 1874 terug in Nijmegen, Grote Markt 29 en via de St. Annalaan 108 naar de Jacob Canisstraat 11.

De militaire loopbaan van Charles (hij wordt met Carel aangesproken) is als volgt:

Als soldaat in Nederlandse dienst komt hij op 18 mei 1835 bij de 10de afdeling Infanterie, drie maanden later is hij korporaal en in juni 1836 sergeant titulair. In 1839 wordt hij benoemd tot 2de luitenant. Bij opheffing van zijn afdeling wordt hij in 1843 overgeplaatst naar het 6de regiment Infanterie en in mei 1849 voor één jaar op non actief gesteld (reden niet bekend). Na dat jaar komt hij weer terug en in 1851 volgt de benoeming van 1ste luitenant bij het 8ste regiment Infanterie. Op 6 december 1854 wordt aan hem het onderscheidingsteken toegekend dat is ingesteld voor langdurige Nederlandse dienst als officier. In 1858 promoveert hij tot kapitein 3de klasse bij het 5de regiment en drie jaar later tot kapitein 2de klasse en weer drie jaar later tot kapitein 1ste klasse. Dan volgt in 1867 de benoeming tot majoor bij het 2de regiment. In 1872 krijgt hij de rang van luitenant-kolonel en in 1874 kolonel en plaatselijk commandant van Nijmegen. In 1876 gaat hij met pensioen.

Afbeelding van een wapenschild, geflankeerd door 2 leeuwen.
Familiewapen d’Ablaing van Giessenburg

Dit is het moment om stil staan bij de rol die de vader van Charles heeft gespeeld. Wie was hij en hoe zagen zijn militaire loopbaan en privéleven er uit?

Johan Daniël Cornelis Carel Willem baron d’Ablaing van Giessenburg werd op 6 juni 1779 geboren in Utrecht en overleed in Doorn op 27 juni 1859, 80 jaar oud. Hij was de zoon van J.C. d’Ablaing van Giessenburg en J.M.F.I.J.F. von Syberg-Vörde. Hij werd opgeleid voor de krijgsdienst door zijn oom, die luitenant-generaal was. Hij was vurig orangist en een voortvarende carrière binnen de krijgsdienst bracht hem tot generaal-majoor. Hij werd in 1816 erkend in de Ridderschap van Holland. Hem werd de titel van baron verleend en hij werd de stamvader van het adellijke geslacht d’Ablaing. Ook als politicus zette hij stappen in de Eerste en Tweede Kamer der Staten Generaal. Onder andere ontving hij de onderscheiding Ridder in de Militaire Willems-Orde.

Hij woonde tot aan zijn dood op zijn eigendom, het kasteel Moersbergen in Doorn, een landgoed van ongeveer 600 ha.

Een foto van kasteel moerbergen, een klein kasteel omringd door groen.
Kasteel Moersbergen

Hij trouwde in 1800 met Henriëtta Elisabeth Corver Hooft (1777-1826), met wie hij tien kinderen kreeg. Nog tijdens zijn huwelijk verliet hij zijn vrouw en ging hij samenwonen met Albertine Otteline barones Rengers (1793-1879), bij wie hij ook (staande zijn huwelijk met Henriëtta) drie kinderen verwekte. Ze zijn alle drie op drie verschillende plaatsen in Europa geboren: allereerst Charles op 22-04-1817 in Bazel, daarna Lucie op 02-11-1821 in Parijs en tenslotte Robert omstreeks 1823 in Aken. Ze kregen alle drie de geslachtsnaam d’Ablaing van Giessenburg. Maar in maart 1857 hebben zij zich alle drie tot Z.M. de Koning gewend voor toestemming tot het veranderen van deze geslachtsnaam in die van Butgault en aldus geschiedde.

Wat kan hiervan de reden zijn vraag je je af. Ze zijn alle drie buiten Nederland geboren en bij alle drie is ter plekke op het stadhuis ook een geboorteakte opgemaakt in aanwezigheid van de aangever (ziekenhuis of verloskundige? We weten het niet) die ook de naam bekend maakt van de vader en moeder van het kind. Verder weten we dat deze kinderen buitenechtelijk zijn geboren, maar weten we niet of zijn wettige vrouw hiervan weet heeft gekregen. Er is nog een merkwaardig moment in deze kwestie en dat is de datum van hun verzoek in maart 1857, want ruim 1 jaar later treedt Charles in het huwelijk met Elise. Mogelijk dat dit ook een rol heeft gespeeld bij deze naamsverandering. Over de nieuw gekozen naam Butgault moet ook lang nagedacht zijn, want kijk je naar de data van alle geslachtsnamen in Nederland van 0 tot en met 1856, dan komt deze naam er niet in voor. Ook blijft het vreemd dat hun vader bij zijn tweede huwelijk deze drie kinderen niet heeft gewettigd.

Na het overlijden van Henriëtta Elisabeth Corver Hooft trouwde Johan op 16-03-1827 te Raalte met genoemde barones Rengers, met wie hij daarna nog twee wettige kinderen kreeg. Zij was de dochter van Pierre Ulbe baron Rengers en Lucié Jeannette gravin van Limburg Stirum.

De wettige kinderen waren Joan Daniël Wilhelm d’Ablaing van Giessenburg, geboren in Doorn op 04-12-1827 en Ulbina d’Ablaing van Giessenburg, geboren in Doorn op 22-03-1829 en op 23-06-1829 aldaar overleden.

Peter van Schaijk.

Bronnen:
wiewaswie.nl
delpher.nl
militaire stamboeken via het Nationaal Archief
foto’s in eigen beheer

Charles (Carel) Butgault werd op 22 april 1817 in Bazel (Zwitserland) geboren als zoon van Albertine Otteline barones Rengers en Johan Daniël Cornelis Carel Willem baron d’Ablaing van Giessenburg. De rol van deze vader en de veranderde achternaam van Charles worden later in dit artikel toegelicht.

Overlijdensbericht van C. Butgault

Charles is op 04-08-1894 op 72-jarige leeftijd in Nijmegen overleden en begraven op de begraafplaats Stenenkruisstraat te Nijmegen, graf nummer ste-18-278. Dit graf is helaas geruimd.

Charles trouwde op 3 mei 1858 in Doorn, hij is dan 41 jaar en 1ste luitenant bij de Infanterie. Volgens een aantekening in zijn stamboek heeft hij op 12 april 1858 zijn geslachtsnaam d’Ablaing van Giessenburg veranderd in Butgault. In de huwelijksakte wordt vermeld dat de moeder van Charles dan gehuwd is met Johan Daniel Cornelis Carel Willem baron d’Ablaing van Giessenburg, eerder weduwnaar van Henriette Elisabeth Corver Hooft.

Zijn echtgenote is Elise Caroline Henriëtte von Mühlen, geboren in Ath (Henegouwen) op 18 augustus 1825 als dochter van Ferdinand von Mühlen en Johanna Catharina Geertruida van der Spelt. Elise is in Nijmegen overleden op 28-12-1907, 81 jaar oud. Zij kon niet worden bijgezet in het graf van haar man omdat de begraafplaats Stenenkruisstraat al in 1905 was gesloten. Daarom werd zij begraven op begraafplaats Rustoord in Nijmegen met grafaanduiding noten-walnoot-23.

Kinderen uit het huwelijk van Charles en Elise geboren:

  1. Joan Daniel Carel Wilhelm Butgault, geboren 17-06-1858 te Langbroek. Hij trouwt, 43 jaar en van beroep 2de luitenant, plaatselijk adjudant, in Haarlem op 01-05-1903 met Adriana Maria Bloem, 23 jaar, dochter van Rudolphus Bloem en Catharina Danten. Uit dit huwelijk is een dochter geboren: Elise Charlotte Henriëtte Butgault. Joan is op 05-11-1903 in het militaire hospitaal in Utrecht overleden en is bijgezet in het graf van zijn vader ste-18-278.
  2. Ferdinand Frederik Butgault, geboren 22-11-1859 te Woerden en overleden op 07-05-1862 in Nijmegen, 2 jaar oud.
  3. Carl Johann Philipp Butgault, geboren 23-07-1861 te Nijmegen en op 20-03-1862 aldaar overleden, 8 maanden oud. Volgens de website online-begraafplaatsen.nl werden Carl en Ferdinand begraven op de begraafplaats Stenenkruisstraat, grafaanduiding ste-20-006.
  4. Cornelie Carola Johanna Philippina Butgault, geboren op 10-03-1863 in Nijmegen en op 26-10-1934 in Ubbergen overleden, 71 jaar. Zij is bijgezet in het graf van haar moeder op begraafplaats Rustoord in Nijmegen met grafaanduiding noten-walnoot-23.
  5. Albertine Butgault, geboren in Nijmegen op 04-06-1864 en overleden op 28-07-1865 in Arnhem, 13 maanden oud.
Foto van 2 graven op begraafplaats Stenenkruisstraat. Platte grafstenen bedekken beide graven, onversierd op de graftekst na. De stenen zijn oud, met enkele barsten en deels bedekt met mos.
Graven van C.J.P. Butgault & B.F. Butgault

Op 11 augustus 1860 verhuisde het gezin met de kinderen Joan en Fredinand vanuit Woerden naar Nijmegen en vestigde zich in de Sint Jorisstraat 52. Godsdienst ouders: Waals Hervormd. Nog in datzelfde jaar wordt verhuisd naar de Hezelstraat nr. 72. Op 22 april 1865 verhuist het gezin naar Arnhem. Via Grave kwam het gezin met dochter Cornelia op 30 april 1874 terug in Nijmegen, Grote Markt 29 en via de St. Annalaan 108 naar de Jacob Canisstraat 11.

De militaire loopbaan van Charles (hij wordt met Carel aangesproken) is als volgt:

Als soldaat in Nederlandse dienst komt hij op 18 mei 1835 bij de 10de afdeling Infanterie, drie maanden later is hij korporaal en in juni 1836 sergeant titulair. In 1839 wordt hij benoemd tot 2de luitenant. Bij opheffing van zijn afdeling wordt hij in 1843 overgeplaatst naar het 6de regiment Infanterie en in mei 1849 voor één jaar op non actief gesteld (reden niet bekend). Na dat jaar komt hij weer terug en in 1851 volgt de benoeming van 1ste luitenant bij het 8ste regiment Infanterie. Op 6 december 1854 wordt aan hem het onderscheidingsteken toegekend dat is ingesteld voor langdurige Nederlandse dienst als officier. In 1858 promoveert hij tot kapitein 3de klasse bij het 5de regiment en drie jaar later tot kapitein 2de klasse en weer drie jaar later tot kapitein 1ste klasse. Dan volgt in 1867 de benoeming tot majoor bij het 2de regiment. In 1872 krijgt hij de rang van luitenant-kolonel en in 1874 kolonel en plaatselijk commandant van Nijmegen. In 1876 gaat hij met pensioen.

Afbeelding van een wapenschild, geflankeerd door 2 leeuwen.
Familiewapen d’Ablaing van Giessenburg

Dit is het moment om stil staan bij de rol die de vader van Charles heeft gespeeld. Wie was hij en hoe zagen zijn militaire loopbaan en privéleven er uit?

Johan Daniël Cornelis Carel Willem baron d’Ablaing van Giessenburg werd op 6 juni 1779 geboren in Utrecht en overleed in Doorn op 27 juni 1859, 80 jaar oud. Hij was de zoon van J.C. d’Ablaing van Giessenburg en J.M.F.I.J.F. von Syberg-Vörde. Hij werd opgeleid voor de krijgsdienst door zijn oom, die luitenant-generaal was. Hij was vurig orangist en een voortvarende carrière binnen de krijgsdienst bracht hem tot generaal-majoor. Hij werd in 1816 erkend in de Ridderschap van Holland. Hem werd de titel van baron verleend en hij werd de stamvader van het adellijke geslacht d’Ablaing. Ook als politicus zette hij stappen in de Eerste en Tweede Kamer der Staten Generaal. Onder andere ontving hij de onderscheiding Ridder in de Militaire Willems-Orde.

Hij woonde tot aan zijn dood op zijn eigendom, het kasteel Moersbergen in Doorn, een landgoed van ongeveer 600 ha.

Een foto van kasteel moerbergen, een klein kasteel omringd door groen.
Kasteel Moersbergen

Hij trouwde in 1800 met Henriëtta Elisabeth Corver Hooft (1777-1826), met wie hij tien kinderen kreeg. Nog tijdens zijn huwelijk verliet hij zijn vrouw en ging hij samenwonen met Albertine Otteline barones Rengers (1793-1879), bij wie hij ook (staande zijn huwelijk met Henriëtta) drie kinderen verwekte. Ze zijn alle drie op drie verschillende plaatsen in Europa geboren: allereerst Charles op 22-04-1817 in Bazel, daarna Lucie op 02-11-1821 in Parijs en tenslotte Robert omstreeks 1823 in Aken. Ze kregen alle drie de geslachtsnaam d’Ablaing van Giessenburg. Maar in maart 1857 hebben zij zich alle drie tot Z.M. de Koning gewend voor toestemming tot het veranderen van deze geslachtsnaam in die van Butgault en aldus geschiedde.

Wat kan hiervan de reden zijn vraag je je af. Ze zijn alle drie buiten Nederland geboren en bij alle drie is ter plekke op het stadhuis ook een geboorteakte opgemaakt in aanwezigheid van de aangever (ziekenhuis of verloskundige? We weten het niet) die ook de naam bekend maakt van de vader en moeder van het kind. Verder weten we dat deze kinderen buitenechtelijk zijn geboren, maar weten we niet of zijn wettige vrouw hiervan weet heeft gekregen. Er is nog een merkwaardig moment in deze kwestie en dat is de datum van hun verzoek in maart 1857, want ruim 1 jaar later treedt Charles in het huwelijk met Elise. Mogelijk dat dit ook een rol heeft gespeeld bij deze naamsverandering. Over de nieuw gekozen naam Butgault moet ook lang nagedacht zijn, want kijk je naar de data van alle geslachtsnamen in Nederland van 0 tot en met 1856, dan komt deze naam er niet in voor. Ook blijft het vreemd dat hun vader bij zijn tweede huwelijk deze drie kinderen niet heeft gewettigd.

Na het overlijden van Henriëtta Elisabeth Corver Hooft trouwde Johan op 16-03-1827 te Raalte met genoemde barones Rengers, met wie hij daarna nog twee wettige kinderen kreeg. Zij was de dochter van Pierre Ulbe baron Rengers en Lucié Jeannette gravin van Limburg Stirum.

De wettige kinderen waren Joan Daniël Wilhelm d’Ablaing van Giessenburg, geboren in Doorn op 04-12-1827 en Ulbina d’Ablaing van Giessenburg, geboren in Doorn op 22-03-1829 en op 23-06-1829 aldaar overleden.

Peter van Schaijk.

Bronnen:
wiewaswie.nl
delpher.nl
militaire stamboeken via het Nationaal Archief
foto’s in eigen beheer

11. Colofon

‘In Paradisum’ is het bulletin van de gelijknamige stichting,
het verschijnt maximaal driemaal per jaar.

De Stichting In Paradisum stelt zich tot doel de cultuurhistorische, kunsthistorische en landschappelijke waarden van de Nijmeegse monumentale begraafplaatsen te beschermen en te behouden. De focus op dit funeraire erfgoed komt tot uitdrukking in diverse activiteiten: het behartigen van de belangen van nabestaanden, het inventariseren en documenteren van grafmonumenten, het organiseren van tuinier ochtenden, en het verspreiden van kennis over de begraafplaatsen door de uitgave van dit bulletin, via een website, publicaties en door het geven van excursies op de begraafplaatsen.

De Stichting In Paradisum en haar voorgangers treden sinds 1972 op als gespreks- en onderhandelingspartner met beheerders en de gemeente Nijmegen over ontwikkeling, verbetering of verandering binnen de Nijmeegse begraafplaatsen, vooral als dit publieke, algemene belangen of belangen van nabestaanden betreft.

Als vanouds zet de stichting zich in het bijzonder in voor de voormalige R.K. Begraafplaats Daalseweg. Ieder jaar organiseert de stichting hier op 22 februari, samen met de gemeente Nijmegen, een herdenking voor de vele slachtoffers van het bombardement in 1944 die hier begraven liggen.

Sinds 2012 verleent In Paradisum, conform het convenant met de gemeente Nijmegen, ook de eerder vermelde diensten ten behoeve van de begraafplaatsen Stenenkruisstraat en Dorpsstraat Neerbosch.

Ook wil de stichting de begraaflocaties in Nijmegen digitaal beschikbaar maken. In samenwerking met o.m. de SBN (Stichting Begraafplaatsen Nijmegen) werden hiertoe gegevens uit registers van begravingen, ‘Verloven Tot Begraving’ en begraafboeken gedigitaliseerd.

De afbeeldingen en foto’s in deze uitgave zijn – tenzij anders is vermeld – afkomstig uit de Collectie van In Paradisum. Inzake auteursrecht hanteert In Paradisum de algemene regel dat teksten uit het Bulletin gebruikt mogen worden, mits vooraf aan haar gemeld én voldaan wordt aan zichtbare bronvermelding.

Redactionele bijdragen van lezers en derden zijn zeer welkom, mits digitaal aangeleverd en maximaal 2 pagina’s A4 groot. De redactie beslist evenwel over plaatsing. Voor grotere producties is overleg vooraf met de redactie wenselijk.

De jaarlijkse bijdrage aan de Stichting In Paradisum, die geheel werkt met vrijwilligers, is minimaal € 12,50. Het bedrag kan worden overgemaakt op (IBAN) bankrekeningnr. NL86ABNA0475424336 ten name van Stichting In Paradisum te Nijmegen. De penningmeester dankt u voor het overmaken van uw bijdrage voor 2025.

Stichting In Paradisum
Zonnebloemstraat 26, 6542 NG Nijmegen
e stichtinginparadisum@kpnmail.nl
www.stichtinginparadisum.nl
T 06-48820433

‘In Paradisum’ is het bulletin van de gelijknamige stichting,
het verschijnt maximaal driemaal per jaar.

De Stichting In Paradisum stelt zich tot doel de cultuurhistorische, kunsthistorische en landschappelijke waarden van de Nijmeegse monumentale begraafplaatsen te beschermen en te behouden. De focus op dit funeraire erfgoed komt tot uitdrukking in diverse activiteiten: het behartigen van de belangen van nabestaanden, het inventariseren en documenteren van grafmonumenten, het organiseren van tuinier ochtenden, en het verspreiden van kennis over de begraafplaatsen door de uitgave van dit bulletin, via een website, publicaties en door het geven van excursies op de begraafplaatsen.

De Stichting In Paradisum en haar voorgangers treden sinds 1972 op als gespreks- en onderhandelingspartner met beheerders en de gemeente Nijmegen over ontwikkeling, verbetering of verandering binnen de Nijmeegse begraafplaatsen, vooral als dit publieke, algemene belangen of belangen van nabestaanden betreft.

Als vanouds zet de stichting zich in het bijzonder in voor de voormalige R.K. Begraafplaats Daalseweg. Ieder jaar organiseert de stichting hier op 22 februari, samen met de gemeente Nijmegen, een herdenking voor de vele slachtoffers van het bombardement in 1944 die hier begraven liggen.

Sinds 2012 verleent In Paradisum, conform het convenant met de gemeente Nijmegen, ook de eerder vermelde diensten ten behoeve van de begraafplaatsen Stenenkruisstraat en Dorpsstraat Neerbosch.

Ook wil de stichting de begraaflocaties in Nijmegen digitaal beschikbaar maken. In samenwerking met o.m. de SBN (Stichting Begraafplaatsen Nijmegen) werden hiertoe gegevens uit registers van begravingen, ‘Verloven Tot Begraving’ en begraafboeken gedigitaliseerd.

De afbeeldingen en foto’s in deze uitgave zijn – tenzij anders is vermeld – afkomstig uit de Collectie van In Paradisum. Inzake auteursrecht hanteert In Paradisum de algemene regel dat teksten uit het Bulletin gebruikt mogen worden, mits vooraf aan haar gemeld én voldaan wordt aan zichtbare bronvermelding.

Redactionele bijdragen van lezers en derden zijn zeer welkom, mits digitaal aangeleverd en maximaal 2 pagina’s A4 groot. De redactie beslist evenwel over plaatsing. Voor grotere producties is overleg vooraf met de redactie wenselijk.

De jaarlijkse bijdrage aan de Stichting In Paradisum, die geheel werkt met vrijwilligers, is minimaal € 12,50. Het bedrag kan worden overgemaakt op (IBAN) bankrekeningnr. NL86ABNA0475424336 ten name van Stichting In Paradisum te Nijmegen. De penningmeester dankt u voor het overmaken van uw bijdrage voor 2025.

Stichting In Paradisum
Zonnebloemstraat 26, 6542 NG Nijmegen
e stichtinginparadisum@kpnmail.nl
www.stichtinginparadisum.nl
T 06-48820433