In het Reünistenblad van 2014, verdeeld over de nummers juli, oktober en december, heb ik een artikel gepubliceerd over de oprichters van Quick(N) op 10 april 1888. Het ging om zes jongens die toen de stap zetten naar de oprichting van een cricketclub, een toen populaire sport.
De oudste van deze jongens was Barend Ambrosius, captain van het elftal, 14 jaar oud, woonachtig in Nijmegen en geboren in Heerewaarden.
Barend is op zeer jonge leeftijd, 3 jaar na de oprichting van Quick, overleden. Mijn zoektocht naar zijn graf bleef steken op “zeer waarschijnlijk” bijgezet in het graf van zijn vader die in 1882 overleed in Heerewaarden en ook daar werd begraven.
Het zoeken naar Barends graf heeft mij altijd bezig gehouden en daar is nu door een wonderlijke toevalstreffer een eind aan gekomen.
Barend werd dus in 1873 geboren in het dorp Heerewaarden, waar toen ongeveer 500 mensen woonden. Het ligt op een unieke locatie in de Bommelerwaard, op een smalle strook land tussen de Waal en de Maas. Beide rivieren kunnen elkaar hier bijna aanraken. Met zoveel water in de buurt is het geen wonder dat dit dorp van oudsher een vissersdorp was met twee veerverbindingen, één naar Varik en één naar Kessel en Lith.
Naast deze bedrijvigheid floreerde ook de fabricatie van bakstenen. Het dorp telde maar liefst 4 steenfabrieken en ook de vader van Barend, Arnold, is door zijn familie meegezogen in deze beroepstak. Eerst als steenbakker, later opgewerkt tot directeur van een eigen steenfabriek in dit dorp.
Het veer naar Varik bracht voor Arnold ook de grote liefde, Bernarda Formijne. Zo voer hij vaak heen en weer. (Ik denk aan het liedje van taalvirtuoos Drs. P. “Heen en weer, heen en weer, heen en weer”.) In 1865 ging hij weer heen, maar nu naar de Hervormde kerk voor zijn belangrijke moment om daarna samen verder stappen te zetten naar een mooie toekomst. Hij was 22 jaar, zij 23 jaar.
In het gezin werden vier kinderen geboren, twee dochters en twee zonen waarvan Barend de jongste was. We zitten dan in het jaar 1873 en vader moet alle zeilen bijzetten om zijn vrouw en de vier kinderen een goede plaats te geven in de dorpse gemeenschap. Werken in de steenfabriek was loodzwaar en ook Arnold had het niet gemakkelijk. Hard werken, broze gezondheid, vaak ziekelijk en dan plotseling ernstig, langdurig ziek met een dramatisch overlijden in 1882, op slechts 40-jarige leeftijd. Droefenis alom. Zijn vrouw werd op 41-jarige leeftijd weduwe met vier opgroeiende kinderen, de oudste 16 jaar en de jongste 8 jaar. Eén jaar na dit grote verdriet neemt zij een kloek besluit om met haar kinderen 40 kilometer verderop in de grote stad Nijmegen een ander bestaan op te bouwen. Zeker speelt hier verantwoordelijkheid voor haar kinderen mee, voor onderwijs, vriendschap, bestaanszekerheid e.d. en dat zou in het dorp Heerewaarden nauwelijks mogelijk zijn geweest. Hun woonadres in Nijmegen werd St. Annalaan 16, thans St. Annastraat 37a.
De steenfabriek van haar man bleef na zijn overlijden wel in bezit van zijn vrouw Bernarda. Dat was haar inkomstenbron en zij bleef betrokken bij de aanstelling van mensen die het werk van haar overleden man voortzetten. Verder bezat zij nog een tweetal percelen bouwgrond en een stukje bos waaruit ook inkomsten voortvloeiden.
Voor de puberende Barend was dit het Walhalla aan de Waal, een nieuwe school, veel vrienden en hij was heel sportief. Zo kwam hij in aanraking met de cricketsport, de club Gelria die speelde op de Wedren, een exercitieterrein dat op zondag werd omgedoopt tot cricketveld.
De vriendengroep van Barend was toch op een bepaald moment niet content met deze organisatie, vooral het strenge reglement viel niet in goeden aarde en zij besloten daarom zelf een cricketclub op te richten.
De nieuwe club werd door de zes knapen officieel op 10 april 1888 openbaar gemaakt met als naam QUICK.
Bij dit alles hadden zij natuurlijk steun en administratieve hulp nodig en die kregen zij van dominee Feenstra van de Doopsgezinde Gemeente Nijmegen. Diens zoon Piet behoorde ook tot de oprichters van QUICK.
Voor Barend was het allemaal van korte duur. Slechts drie jaar heeft hij kunnen genieten van de sportactiviteiten met zijn vrienden. Hij was de captain van het elftal, was de belangrijke schakel in het Nijmeegse sportgevoel, maakte veel sportvrienden en regelde regelmatig extra wedstrijden om een hoger niveau te halen.
Barend was slechts 17 jaar oud toen hij op 23 juli 1891 in Nijmegen overleed. In die tijd heerste er een dodelijke epidemie, Russische griep. Mogelijk dat deze griep hem fataal is geworden. Registratie van de doodsoorzaak was toen nog niet aan de orde, dat kwam pas 2 jaar later.
Ik kom nu terug op mijn eerder aangehaalde “toevalstreffer”, want bij mijn betrokkenheid voor behoud van monumentale begraafplaatsen in Nijmegen kwam ik onlangs bij de hernieuwde registratie van de grafzerken op de begraafplaats Stenenkruisstraat het zandgraf tegen van Barend Ambrosius, locatie rij 03, nummer 209.
Van deze begraafplaats is alleen het protestantse deel nog intact.
Over de voortgang van de familie kan nog worden gezegd dat 1 jaar na zijn overlijden zijn zus Huiberta is getrouwd met Cornelis Wegener Sleeswijk, ze zijn in Elst (Gld) gaan wonen, dat zijn broer Willem in 1894 vertrekt naar Nederlands Oost-Indië en aldaar is getrouwd, dat zijn andere zus ongehuwd bleef en samen met moeder Bernarda in 1920 naar Elst verhuisde. Moeder is 85 jaar geworden.
Peter van Schaijk