3. Groenestraat, Nijmegen, chocolade : de geur van heerlijkheid

Het begint allemaal bij Johannes (Jan) van den Dungen die op 19 maart 1814 werd geboren in ’s-Hertogenbosch, overleden in Nijmegen op 15-12-1885, en op 2 mei 1844 in ’s-Hertogenbosch trouwt(RK) met Anna Maria Goëtte, geboren op 21 mei 1821 in ’s-Hertogenbosch en overleden in Nijmegen op 03-01-1898. Hij is van beroep koekenbakker en zij verhuizen direct na hun huwelijk naar Nijmegen, Smidstraat nummer 443 en daar begon hij zijn bakkerij en had in zijn winkel ook het alleenrecht voor de verkoop van allerlei theesoorten die hij verkreeg van de firma Jan van Rees en zoon te Zwolle. Zijn zoon Eduard zette de koekbakkerij enige tijd voort in de Lange Hezelstraat.

Een kinderrijk gezin, negen jongens en vier meisjes waarvan er drie jong zijn overleden.

Een goed RK gezin en gezien het feit dat Jan en Anna vrij direct na de opening van de begraafplaats Daalseweg zijn overleden, mag ik aannemen dat zij ook daar zijn begraven, echter geen bewijs hiervan kunnen vinden.

De andere zoon, Johannes Antonius, geboren op 15 maart 1845, overleden op 10-07-1914 te Beek, richtte in 1866 een koekbakkerij op aan de Broerstraat 44. Als koek- en banketbakker trouwt hij op 01-09-1869 in Utrecht met de 20-jarige Elisabeth Cornelia van Bunnik, geboren op 25-12-1848 te Utrecht, overleden op 13-09-1918 te Nijmegen (zij was woonachtig in Ubbergen), dochter van Paulus van Bunnik en Johanna Cornelia van Meeningen.

In de Gelderlander van 20-02-1867 wordt zijn winkel voor het eerst gemeld in een advertentie waarin hij, evenals zijn vader, theesoorten aanbied van eerder genoemde firma, adres: Broerstraat nummer 44. Het bovenpand wordt hun woonadres.

Ook hier is sprake van een kinderrijk gezin, vijf jongens en vier meisjes met een droeve nasleep dat hiervan vijf kinderen jong zijn overleden.

In een advertentie van november 1868 wordt zijn winkel aangeprezen als verkooppunt voor de voortreffelijke chocoladen, gemaakt van zuivere cacao en suiker, door het huis Franz Stollwerck te Keulen. Ook de apotheker Geerligs wordt een tweede verkooppunt en dit heeft alles te maken met het feit dat deze firma de stoom-chocoladen sterk aanbeveelt voor “zwakken, patiënten en herstellenden”.

Op dit adres richtte hij rond 1869 ook een banketbakkerij op en werd in 1871 de eerste machines geplaatst, wat later werd gezien als het startpunt van de fabriek. Een grote fabrieksruimte kwam in 1889 gereed en door verdere uitbreidingen groeide het bedrijf tot aan de Scheidemakersgas door.

Hun eerste zoon Paulus Johannes Joseph Antonius(Paul) van den Dungen, geboren op 21-04-1871 in Nijmegen en aldaar overleden op 15-05-1922.

Hij was chocoladefabrikant en trouwde op 17 mei 1898 te Nijmegen met Henriette Victoria Geertruida van den Bogaard, geboren te Nijmegen op 02-11-1872 en aldaar overleden op 27-06-1916, slechts 43 jaar oud, dochter van Hermanus Hendrikus van den Bogaard en Victoria Josepha Huberta van Aernsbergen.

De kinderen uit dit huwelijk (voor zover bekend):

  1. Jan Victor Antoon van den Dungen, Nijmegen 01-12-1900, directeur van een N.V.. huwelijk op 01-06-1931 te Valburg met de 29-jarige Theodora Elisabeth Maria van Woerkom.
  2. Herman Antonius van den Dungen, Nijmegen 26-04-1902 en aldaar op dezelfde dag overleden.
  3. Herman Antonius van den Dungen, Nijmegen 09-04-1903 en aldaar 1 dag later overleden.
  4. Herman Antonius Maria van den Dungen, Nijmegen 06-05-1904, van beroep mijn-ingenieur trouwde hij in Nijmegen op 14-02-1930 met Maria Johanna Antonia Tulleners, 25 jaar.
  5. Victoria Maria Antonia van den Dungen, Nijmegen 13-08-1905 en aldaar overleden op 17-02-1925, 19 jaar oud.
  6. Helena Elisabeth Antonia Johanna van den Dungen, Nijmegen 25-12-1907, huwelijk Nijmegen op 29-12-1941 met de 32-jarige employé Petrus Norbertus Justinus Maria van Riel.
  7. Paul Johan Antoon van den Dungen, Nijmegen 19-07-1909 en aldaar overleden op 12-10-1910, 14 maanden oud.
  8. Paul Johan Antoon van den Dungen, Nijmegen 30-04-1911 en aldaar overleden op 17-02-1912, 9 maanden oud.
  9. Henricus Victor Antonius van den Dungen, Nijmegen omstreeks 1914. Radiotechnicus, huwelijk Nijmegen 19-08-1940 met de 23-jarige Ida Adriana Everdina Smits.
  10. NN van den Dungen, meisje, levenloos geboren te Nijmegen op 28-02-1916

Na het overlijden van zijn vrouw trouwde Paul op 11-10-1917 te Ubbergen(2) met Johanna Gerardina Catharina Gunst, 39 jaar, geboren te Haarlem op 20-06-1878, overleden te Nijmegen op 11-06-1952, 73 jaar oud, dochter van Gerard Bernard Gunst en Julia Johanna Duppen. Onbekend is of er nog kinderen uit dit huwelijk zijn geboren.

Paul werd al snel betrokken bij al deze ontwikkelingen rond het bedrijf van zijn vader. Hij bouwde het koekbakkersbedrijf van zijn vader uit in de realisatie van een tweede winkel aan de Fransestraat 23 en een chocoladefabriek gelegen aan de Groenestraat in Nijmegen. Dit alles speelde in het jaar van zijn overlijden.

De vennootschap onder firma “Chocolaadfabriek J.A. van den Dungen” werd in 1921, met koninklijke bewilliging, omgezet in een naamloze vennootschap “Cacao- en Chocolaadfabrieken J.A. van den Dungen”. In hetzelfde jaar begon onder leiding van directeur P.N.M. Stuyt (Piet) de bouw van een chocoladefabriek aan de Groenestraat in Nijmegen, schuin tegenover de Guido Gezellestraat. Rond 1930 werd de naam gewijzigd in Van Dungen, nadat de banketbakkerij al in de jaren ’20 deze naam had aangenomen. Het bedrijf telde rond 1930 ongeveer 200 medewerkers. De beginperiode van de Tweede Wereldoorlog werd mondjesmaat productie geleverd en in 1943 werd zelfs op last van de Duitse bezetting de fabricage volledig gestaakt. Na de oorlog brak er gelukkig een bloeiende periode aan, vooral te danken aan de export naar Amerika.

Afhankelijk uit welke hoek de wind waaide, wees de geur van chocolade je de weg naar de fabriek van Van Dungen.

Van de vele soorten chocoladeproducten werden enkele zeer bekend. Hiertoe behoorden de Jamaicaanse rumbonen met op de verpakking de welbekende afbeelding van een Jamaicaan, lopend naast zijn volgepakte ezel.

Een ander bekend product was de Mekka-reep die overal goed werden verkocht. In deze 50-gram zware tabletten van melkchocolade met daarin hazelnoten en rozijnen verwerkt. Ze waren verpakt in de wel bekende blauwe wikkels met gouden letters. Men kon de wikkels sparen en bij inlevering van 6 stuks kreeg je 1 mekka gratis.

Na het overlijden van Piet Stuyt in 1972 werd het bedrijf verkocht aan Kwatta en ging de volledige productie over naar Breda. De Gemeente kocht in 1977 het terrein en werd de fabriek gesloopt voor de realisering van 76 woningen.

Kwatta kwam ook rond 1975 in zwaar weer terecht en werd uiteindelijk een aantal keren ingelijfd door Belgische bedrijven en kwam in 1996 wederom in handen van het Nederlands bedrijf CSM, in 2001 werd het merk Kwatta verkocht aan het Amerikaanse concern Heinz.

De herinnering aan deze tijd leeft nu nog voort in de welbekende doos van Van Dungen’s Jamaica rumbonen. Ik kocht ze vorige maand bij Trekpleister, hoe gek kan het gaan, en ze smaken nog eender ook. Een dun laagje chocolade, daaronder een harde container van suiker en binnenin de bruinige vloeistof, 2,7% alcohol is te lezen bij de productinformatie en ze worden gemaakt bij Cloetta Holland B.V. te Oosterhout(NB).

Paul van den Dungen, zijn eerste vrouw Henriëtte van den Bogaard en hun dochter Victoria werden te ruste gelegd op de begraafplaats Daalseweg, eerste klasse aardgraf voor drie personen in vak 26, rij 3 grafnummer 10. Helaas is het grafmonument geruimd.

Peter van Schaijk, 01-02-2022.

Bronnen:
huisvandenijmeegsegeschiedenis.nl
wiewaswie.nl
noviomagus.nl
wikipedia.org
RAN Nijmegen