Geschreven door Michiel van Heijst, hoofdredacteur van RN7 de publieke omroep voor het Rijk van Nijmegen.
19 juni 2022 14:08
“Het is een dodenakker, maar ook een levend kerkhof.”
NIJMEGEN – Midden in de stad, ingeklemd tussen huizen, drukke wegen, en een grote supermarkt, stappen we een oase van rust in. We zijn op de bijna 140 jaar oude begraafplaats aan de Daalseweg, samen met Bert Eggelaar, die er als vrijwilliger rondleidingen geeft. “Ik heb vaak mensen in de rondleiding die er al tig keer langs zijn gelopen, maar nog nooit erop,” vertelt hij.
Loop een rondje met Bert Eggelaar over de begraafplaats, en de prachtige verhalen vliegen je om de oren. Hij weet zo veel, dat hij zijn rondleidingen met gemak aan zijn publiek aanpast. Elke rondleiding is dus uniek. Met sommige plaatsen heeft hij zelf net wat meer, zoals met het monumentje voor de kleine Corrie uit Wijchen, die slechts een jaar leefde (1922-1923). Het is een gedetailleerd beeldje, dat volgens Eggelaar veel mensen aangrijpt. Hij waarschuwt zijn bezoekers daar soms ook voor. “Vooral jonge ouders hebben het er wel eens moeilijk mee.”
Eggelaar geeft zijn rondleidingen namens Stichting In Paradisum, die als doel heeft de cultuurhistorische, kunsthistorische en landschappelijke waarden van de Nijmeegse monumentale begraafplaatsen te beschermen en te behouden. Bijna elke dag loopt Eggelaar, die twee straten verderop woont, wel een rondje over de begraafplaats, ook als hij geen rondleiding geeft. Hij houdt van de plek: “Het is een begraafplaats, maar ook een begraafpark. Een oase in de stad.” Misschien schrikt het mensen af dat het hier als vanzelfsprekend over de dood gaat? “Ondanks dat het een dodenakker is, is het een levend kerkhof. Er worden nog steeds mensen begraven.”
In voortbestaan bedreigd
Het voortbestaan van de begraafplaats stond meermaals ter discussie, voor het eerst in 1940. De begraafplaats was ingesloten door bebouwing, en uitbreiding was niet meer mogelijk. Toch bleef de deze tijdens de Tweede Wereldoorlog in gebruik. Meer dan 300 slachtoffers van het bombardement op Nijmegen van 22 februari 1944 vonden hier hun laatste rustplaats. De ‘oase in de stad’ kwam de oorlog niet ongeschonden door. Eggelaar laat de kogelgaten in één van de monumenten zien. Het gaat om het monument van de familie Smulders. “Die had een rederij, en heeft onder andere materialen vervoerd voor de aanleg van het Suez kanaal,” vertelt Eggelaar.
Uiteindelijk werd de begraafplaats in 1948 alsnog gesloten, en een groot deel van de graven geruimd. Bijna een halve eeuw later, in 1995, kwam renovatie en opnieuw gebruik.
Bekende doden
Er liggen ook bekende mensen begraven aan de Daalseweg. Zo is er een familiegraf van de familie Vroom en Dreesman, oprichters van het voormalige warenhuis. Ook de in 1995 vermoorde activist Louis Sévèke ligt hier. Eggelaar wijst ons ook nog op het graf van de familie Van Woerkom. “De eigenaars van de eerste echte Nederlandse supermarkt, in 1946 aan de Molenstraat.” Het gaat om het pand waar nu overigens nog steeds een supermarkt zit, maar dan onder de naam Coop.
Eggelaar weet nog niet of hij ook zelf hier begraven wil worden. “Maar áls ik zou willen liggen, dan onder één van die grote dikke beukenbomen.”
De video hierover is te zien via de link: https://www.youtube.com/watch?v=1Yj1Xde6Pnw.