5. Reacties op het verschijnen van het boek over begraafplaats Daalseweg

Wim Desserjer

Over Begraafplaats Daalseweg. “…hier liggen de getelden, steen aan steen …”.

“Met Begraafplaats Daalseweg heeft Wim Desserjer een prachtig en respectvol document geschreven voor u als lezer en voor alle nabestaanden als een blijvende herinnering. Aan u als lezer kan ik alleen maar zeggen: ”Lees het als een boek; bewaar het als een naslagwerk”.

Franc Korsten, bestuurder Stichting Begraafplaatsen Nijmegen
(Voorwoord, Begraafplaats Daalseweg, p. 9)


“… Blij werd ik afgelopen maand van de nieuwe boeken over de kerkhoven Rustoord en Daalseweg. Ze brengen oude herinneringen naar boven aan bijzondere én gewone mensen […]. Dankzij het boek over Daalseweg snap ik bovendien eindelijk meer van de symboliek van de grafkunst …”.

Rob Jaspers, columnist De Gelderlander
(’T PLEIN, De Gelderlander, 8 juli 2022)


“In Paradisum presenteert een prachtig boek over begraafplaats Daalseweg. Wij willen als bestuur en vrijwilligers van de Stichting Oude Kerkhof uit Roermond auteur Wim Desserjer en Stichting In Paradisum van harte feliciteren met het resultaat en zijn verheugd dat wij ooit als voorbeeld en inspiratie hebben gediend”.

Coen in het Panhuis, voorzitter Stichting Oude Kerkhof Roermond
(artikel, 7 juli 2022, https://www.oudekerkhofroermond.nl)


“ … over de uitgave. Die is in één woord geweldig. Een prijs waardig. Zelden heb ik zo´n fraai verzorgd boek gezien. De opmaak is bijzonder smaakvol, mooie letter, elegante bladzijdenummering, het geheel grafisch een lust voor het oog. Ook de welverzorgde noten zijn voorbeeldig in het boek opge-nomen. De afdrukkwaliteit van de vele foto´s en illustraties is werkelijk verbluffend, mede dankzij het goed gekozen papier. Ook in boeken die veel duurder zijn, vind je maar zelden deze kwaliteit”.

Ger Desserjer, Nijmegen
(mailbericht, 5 juli 2022)


“Als ouders van Yara zijn wij niet de eersten om je te feliciteren en complimenteren met het prachtige boek over Daalseweg. Vrijdagavond kwam het daar niet van. Graag sluiten wij ons aan bij de lovende woorden van Rob Jaspers. Voor ons als nabestaanden is het speciaal dat het verhaal van Yara en ook haar grafmonument een plaats hebben gevonden tussen de overige ‘gasten’ en wetenswaardigheden. Zeer bedankt voor je grote inzet en het waardevolle resultaat”.

Peter Fest, Nijmegen
(mailbericht, 25 juni 2022)


“… ik heb het boek over de begraafplaats Daalsche Weg ontvangen en  spreek mijn grote waardering uit. Prachtig beschreven, historisch van top kwaliteit, compleet in al zijn details.  Met prachtig beeld materiaal. Kortom  een meesterwerk . Mijn dank ervoor”.

Drs. W.A.M. De Bruijn, Apeldoorn
(mailbericht, 9 juli 2022)


“Wat fijn om er gisteravond bij geweest te zijn, ik vond het echt een mooie boekpresentatie, ook met humor en al, een fijne sfeer. Maar helemaal prachtig is het boek”.

Sari Koppens, Nijmegen
(mailbericht, 25 juni 2022)


“Gisteren kocht ik in het antiquariaat van Eugène Jeurissen in Beek het prachtige boek over de begraafplaats aan de Daalseweg. Ik wil u alleen maar even laten weten dat ik er heel blij mee ben. Prachtige informatie en goed bij elkaar gebracht. Nogmaals complimenten voor het boek”.

Prof. Dr. Peter Nissen, Nijmegen
(mailbericht, 9 juli 2022)


“Ik vind het een eer om als burgemeester van Nijmegen het voorwoord te schrijven in het eerste boek dat gaat over de geschiedenis en schoonheid van de begraafplaats Daalseweg. […] Na het lezen van dit boek kijkt u echt anders naar deze bijzondere begraafplaats midden in Nijmegen-Oost. Zo komen de geschiedenis en de boeiende verhalen voor u tot leven […]. Ik feliciteer Stichting In Paradisum en de ‘Vrienden van Daalseweg’ met deze mooie uitgave en zie het als een kroon op uw jarenlange inzet en ijver voor het behoud van de begraafplaats Daalseweg”.

Hubert Bruls, burgemeester van Nijmegen
(Voorwoord, Begraafplaats Daalseweg, p. 8)


“Van harte gefeliciteerd met de uitgave van het boek Begraafplaats Daalseweg. Het is een goed gedocumenteerd werk en de uitvoering met onder andere foto’s en overzichten ziet er zeer verzorgd uit”.

Zr. Laetitia Aarnink, regionaal overste Zusters JMJ, Den Bosch
(brief, 7 juli 2022)


van Rob Jaspers, De Gelderlander, 9 juli 2022

Ik dwaal graag over begraafplaatsen. Ik let dan op de namen op de grafstenen, let op leeftijden, data van overlijden. Probeer me voor stellen wat er gebeurd is als je plots reeksen graven met doden uit een bepaalde periode treft.

Op de militaire eregrafvelden word ik stil als ik op de leeftijden let van de gesneuvelde militairen. De omvang van die grafvelden zorgt telkens voor een confrontatie. Zeker nu weer met die waanzinnige vernietigende Russische oorlog in Oekraïne.

Het is mooi dat op steeds meer plekken vrijwilligers, vaak ook, jongeren, die gesneuvelde militairen een gezicht en verhaal geven.

Op oudere begraafplaatsen verrast de natuur rond de graven me vaak. Begraafpark Heilig Land Stichting is wat het groen betreft helemaal bijzonder. Is sinds 2004 zelfs een Rijksmonument.

Blij werd ik afgelopen maand van de nieuwe boeken over de kerkhoven Rustoord en Daalseweg. Ze brengen oude herinneringen naar boven over bijzondere én gewone mensen die ooit in Nijmegen woonden en werkten. Opvallend trouwens dat velen op deze eeuwige rustplaatsen oorspronkelijk van elders kwamen, maar uiteindelijk een grote verbondenheid kregen met Nijmegen.

In het boek over de Daalseweg wordt ook stilgestaan bij de acties die in de jaren negentig gevoerd werden voor behoud van dit kerkhof. Ooit betitelde de gemeente deze begraafplaats ‘als een storend element in de wijk’. Er moesten hier woningen komen. Gelukkig is dit voorkomen. Het is een rustplek met bijzondere geschiedenislessen over onder meer de pijn van het februaribombardement in 1944 en de frontstadperiode. De namen van ondernemers hier vertellen weer het verhaal van Nijmegen als industrie- en winkelstad. Je wordt ook verrast door de vele kunstenaars die hier liggen. Dankzij het boek snap ik bovendien eindelijk meer van de symboliek van de grafkunst.

Het boek Begraafplaats Daalseweg “…Hier liggen degetelden, steen aan steen…” is te koop in de boekhandel of via stichtinginparadisum@kpnmail.nl.


van Peter Nissen, 13 juli 2022

VAN DE SCHOONHEID EN DE TROOST (816)

“Op 28 mei (aflevering 770) vertelde ik enthousiast over het boek van Peter Altena en Peter de Beukelaer over de in oorsprong protestantse begraafplaats Rustoord in Nijmegen, geopend in 1897. Twaalf jaar eerder, in 1885, was de katholieke begraafplaats aan de Daalseweg, ook in Nijmegen-Oost, in gebruik genomen. Ook over die historische begraafplaats is zojuist een prachtig boek verschenen. Het is van de hand van Wim Desserjer, geboren in Roermond en (net als ik) oud-leerling van het onvolprezen Bisschoppelijk College in die stad. Na een loopbaan in het onderwijs, het ontwikkelingswerk, het onderzoek en het advieswerk, onder meer bij het Instituut voor Toegepaste Sociale Wetenschappen van de Nijmeegse universiteit, werd hij na zijn pensioen in 2010 vrijwilliger bij de stichting In Paradisum, die zich inzet voor het behoud van historische begraafplaatsen.

De vrucht van dat vrijwilligerswerk is het kloeke boek over de begraafplaats, met een mooie, aan een gedicht van Chris J. van Geel ontleende ondertitel: ‘Begraafplaats Daalseweg. Hier liggen de getelden, steen aan steen…’. Het boek heeft een heel andere opzet dan dat over Rustoord. Terwijl de beide Peters in dat boek aan de hand van 65 foto’s van graven iets vertellen over evenveel begravenen (eigenlijk iets meer, want soms liggen er meer mensen in één graf), biedt Wim Desserjer een omvattend overzicht van de aanleg en de geschiedenis van de begraafplaats, van de stijlen van grafmonumenten en ornamenten en zelfs van de flora en fauna op de begraafplaats, en dan – hoofdmoot van het boek – in chronologische volgorde de levensgeschiedenis van ruim negentig mannen en vrouwen en hun graven, plus nog enkele groepsgraven van priesters, zusters, broeders en paters.

De begraafplaats aan de Daalseweg was immers, zoals gezegd, het rooms-katholieke kerkhof van Nijmegen. Tot 1885 begroeven de katholieken hun doden op de gemeentelijke begraafplaats aan de Stenenkruisstraat. Maar niet alleen dreigde daar plaatsgebrek te ontstaan, ook kregen de katholieken in die tijd van confessionele segregatie behoefte aan een eigen begraafplaats. De eerste begrafenis, op 22 juni 1885, was meteen al een bijzondere: die van Alphonsje Buhrs, het driejarig zoontje van een Amsterdamse notaris, in Nijmegen overleden en begraven onder een sokkel van gestapelde rotsblokken met daarboven een gebeeldhouwd boomstammenkruis. Na Alphonsje volgden er nog velen, mannen en vrouwen, eenvoudige mensen en hooggeplaatsten, rijken en armen, kunstenaars en arbeiders, en het is zoals de auteur in de inleiding zegt: ‘Elk graf vertelt een uniek verhaal.’ Die verhalen vertelt Wim Desserjer op een boeiende wijze. Zij vormen een neerslag van de emancipatie van de katholieken in Nijmegen, dat tot het begin van de twintigste eeuw nog door een protestantse elite werd gedomineerd. Wij horen over katholieke ondernemers en middenstanders, kunstenaars en journalisten, hoteleigenaars en onderwijzers, bankdirecteuren en banketbakkers, uitgevers en chocoladefabrikanten, zoeaven en componisten, militairen en operazangers, schoenmakers en ambtenaren, caféhouders en krakers, en ook over enkele hoogleraren van de bijna honderdjarige universiteit.

Achter in het boek staat een plattegrond van de begraafplaats met de nummers van de vakken. Die maakt het mogelijk om de graven, voorzien van een nummercode, terug te vinden. Bij mijn komende bezoeken aan de begraafplaats gaat het boek van Wim Desserjer in de rugzak mee. En dan ga ik ze groeten: de dichter Gerard Bruning, de kunstenaar Henri Leeuw junior en zijn broer Oscar, de letterkundige en pleitbezorger voor katholieke wetenschappers Maarten (Tinus) Poelhekke, de kunstenaar Ted Felen, en vele vele anderen”.